Styringsmelding og arbeidslivsrelevans: Mindre detaljstyring – meir arbeidslivsrelevans – meir tillit?

Meldingar til stortinget er som regel ikkje eit visuelt fyrverkeri – i motsetning til framsida av Høgskulen i Voldas årsrapport for 2020!

Vi har på få dagar i mars fått to meldingar frå regjeringa: Arbeidslivsrelevansmeldinga og styringsmeldinga. Begge meldingane har i utgangspunktet fått positiv omtale i sektoren – altså i Khrono. I det politiske miljøet ser det også ut til at meldingane vert tatt godt i mot. Kva skal vi på Høgskulen i Volda tenke om desse meldingane? Kjenner vi oss igjen? Får dei betydning for oss?  

Først ein kort presentasjon av hovudpoenga i dei to meldingane. 

Styringsmeldinga: «Regjeringen vil ha bedre styring av universiteter og høyskoler»

Les Styringsmeldinga her.

Hovudbodskapen i meldinga er at regjeringa skal styre meir i stort, og mindre i smått. Det kan bety at vi i framtida får færre «styringsparameter» å forholde oss til. Eit døme som blir brukt i meldinga er dei mange mål og styringsparameter som Høgskolen i Innlandet møter: I sum er det snakk om over 100, og Høgskulen i Volda har nok like mange. Med så mange styringsmål kan dei fort drukne i kvarandre og av og til dra i motsett retningar. Så i framtida kan det bli færre, men viktigare måleparameter. Meldinga fortel at vi kan vente oss fire styringsprinsipp i framtida, og her har eg gjengitt dei, med eigne ord:

– Dialogbasert styring: Styringa frå departementet skal vere transparent og føreåtseieleg og i dialog med høgskulane.
– Differensiert styring: Nasjonale mål ligg fast, men det skal bli meir rom for lokal leiing.
– Strategisk styring: Einskildinstitusjonar kan bli meir detaljstyrt i periodar om Kunnskapsdepartementet meiner det trengst.
– Kunnskapsbasert styring: Vi skal framleis teljast og målast.

I styringsmeldinga står det at rammeplanane for lærarutdanning no skal vurderast, og at det kan bli meir frislepp i framtida. Sosialarbeidarutdanningane er midt inne i ei evaluering (RETHOS-løpet), så først i 2025 blir det kanskje større endringar med desse utdanningane.

Arbeidslivsmeldinga: «Slik vil regjeringen sikre bedre kontakt mellom studenter og arbeidsliv»

Les Arbeidslivsrelevansmeldinga her

Politikarane som har kommentert meldinga har stort sett vore samde i hovudtrekka, og har vore usamde om kven av dei som meiner at arbeidslivsrelevans er viktigast. Dette er ikkje akkurat eit godt utgangspunkt for ein nyansert debatt om meldinga, og det er viktig å få fram at ulike høgskular og universitet har ulike utfordringar, praksis og tradisjonar når det gjeld arbeidslivsrelevans.

Regjeringa har identifisert fire innsatsområde som skal styrkast («mobiliserast») for å styrke arbeidslivsrelevansen i høgare utdanning:

– Styrka samarbeid mellom høgare utdanning og arbeidslivet
– Opnare og meir tilgjengeleg høgare utdanning
– Meir studentaktive lærings- og undervisningsformer
– Meir og betre praksis

Samarbeidet med arbeidslivet har hatt dei såkalla Råd for samarbeid med arbeidslivet (RSA) som ein viktig arena – men i meldinga blir det foreslått at institusjonane sjølve finn gode arenaer.

Det er nok arbeidslivsrelevansmeldinga som kanskje er mest konkret og dermed lettast å forholde seg til, så eg vil difor omtale den mest i det vidare – men med sideblikk til styringsmeldinga.

Sider: Side 1, Side 2

Vekerevyen 2021: Dette trengte vi! For ein feiande flott revy!

Fleire bilde frå revyen.

Vekerevyen 2021 har tittelen «Kvifor skal alt være så forbanna vanskelig hele tiden». Men med så dyktige skodespelarar, musikarar, instruktørar – og ja alle involverte – så kunne revyen like godt hatt tittelen: «Korleis får dei det til å sjå så veldig lett ut»?

For la det vere sagt med ein gong: Vekerevyen 2021 er veldig bra. Og ordet må ha gått, for alle dei fem framsyningane vart utselde nesten med det same. Fantastisk!

Sjølv var eg så heldig å få representere Høgskulen på den tradisjonelle før-framsyninga og fekk oppleve ein enorm energi – både frå skodespelarane og musikarane – men også frå publikum som var så levande med på timane revyen varte! Skodespelarar, musikarar, regisørrar, tekstforfattarar, kostyme, lyd/lys – ja alle må ha hatt det utruleg kjekt i lag! Ja i år har revyen til og med eigen songpedagog! Revysjef Trond Odin Johansen kunne nesten ikkje tru at det berre var vel eit halvt år sidan at revyen starta nesten på null – men jammen har resultatet blitt bra!

Kva er så innhaldet i Vekerevyen 2021? Som ein kan vente og håpe på – ei salig og herleg blanding av snåle og gale og nevrotiske og sjølvopptatte og forelska og sjølvhøgtidlege karakterar inspirert av kvardagen rundt oss. Ein trist Rotsethorn-rap – ein publikumsfavoritt – ein knallbra duett med norsk tekst til «Rolling in the deep», ein nokså lite samarbeidsvillig støvsugar, ein stakkar som hadde gått over i permanent zoom-modus og eit par skrullete karar med relasjonsproblem, dans på lokalet, eit singlet-kledd boyband. Ja og så var dei gode å synge og danse og hadde gummitryne og mimikk så det heldt – også til å berge i land sketsjane med dei tynnaste poenga!

Sider: Side 1, Side 2

Opprykkseminar 2021: Planlegg godt – og gå i lag med andre

Opprykksseminar, 8. mars 2021

Kjære alle her i dag, og ei særskilt helsing til alle kvinnelege førstekompetente som har møtt opp her i dag. Gratulerer med kvinnedagen, og gratulerer også til oss sjølve, til HVO, med at vi har eit opprykksseminar her i dag.

Kontor for kommunikasjon har brukt eit fantastisk bilde som illustrasjon for dette arrangementet: Ein kvinneleg skiløpar som har nådd toppen og som står i sola og skodar ut over ei snøkledd tinderekke. Så sjølv om ho har nådd toppen så står det nye spennande utfordringar i kø. Eg håper dette kan vere til inspirasjon for dei som står i eit kompetansebyggings- og karriereløp – anten dei no ser toppen der framme, er midt i løpet eller berre har begynt å planlegge ruta.

Dette med fjell og klatring mot ein topp har vi også brukt som illustrasjon på bygging av toppkompetanse også i andre samanhengar, og eg har sjølv også brukt dette som metafor i eit blogginnlegg og helsing i høve starten av balansehub-prosjektet som dette arrangementet er ein del av.

Metaforar kan vere forklarande, men dei kan også fort bli forelda. Dei krev i alle fall analyse og vidareutvikling. Nett som forsking.

Er det no slik at det berre er sol og spennande tinderekker å nå når ein har klatra opp til ein akademisk topp – eller ein topp i Sunnmørsalpane? Nei det er ikkje nødvendigvis det.

Ulike toppar byr på ulike vegar vidare. Somme kan ein berre snu ned frå med det same. Andre toppar høver best til sommarbruk. Andre toppar når ein berre i lag med andre. Og andre toppar når vi ikkje opp til fordi veret eller utstyret tvingar oss til å avbryte.

Slik er det også i forsking og bygging av ein karriere som forskar. Og det einaste som hjelper er å planlegge best muleg, å lære av dei som har gått rutene før og å tenkje mange steg – og toppar – vidare. Og å unngå farar på vegen.

Sider: Side 1, Side 2

Orientering til høgskulestyret, 4. mars 2021.

 På kvart styremøte gjev rektor ei kort orientering om ting som har skjedd og skjer og som styret bør kjenne til. I tillegg til denne orienteringa er det mange andre kanalar til informasjon om aktuelle saker ved Høgskulen i Volda. Rektor skriv også eit nyhendebrev som vert send til alle tilsette og til media. Dei er tilgjengelege på nettsidene våre.

Den første disputasen

Det er veldig kjekt å melde at 19. februar 2021 gjennomførte vi vår første eigne disputas. Det var høgskulelektor Stein Conradsen, AHL, som disputere på ph.d.-programmet i helse- og sosial. Avdeling for samfunnsfag og historie stod for den faglege gjennomføringa. Conradsen er tilsett på Avdeling for humanistiske fag og lærarutdanning. Og han har sin bakgrunn også frå Helse Møre og Romsdal. Så det er både mange som kan føle at dei eig ein bit av disputasen – og det var mange som bidrog undervegs og eit hundretals som følgde disputasen frå salen eller på nett.

Disputasen til Stein Conradsen vart også markert med utstilling i biblioteket.
Sider: Side 1, Side 2

Vår første disputas: Helsing til Stein Conradsen

Den akademiske prosesjon: Dekan Randi Bergem, doktorand Stein Conradsen, komiteleiar førsteamanuensis Silje Dahl, professor Tor-Johan Ekeland (representant for Doktorgradsutvalet). Diskret i bakgrunnen forskingsrådgivar Geir Tangen, forskingsadministrasjonen.

Helsing i høve Stein Conradsens doktordisputas på Høgskulen i Volda, 19.2.2021. Les meir om disputasen på nettsidene våre.

Kjære doktorand, kommisjon, rettleiarar, doktorgradsutval, dekan og fagmiljøet elles: 

I førehandsomtalen av denne disputasen så vart det formulert slik at Stein Conradsen skriv seg inn i høgskulen si historie. Og det er eg heilt sikker på at det stemmer. Så i dag har vi alle vore vitne til at historie har vorte skapt. 

Ein historisk dag!

Høgskulen i Volda reknar sine røter attende til 1861. 1895, 1922, 1969 og 1994 er andre viktige årstal i høgskulens etterkvart lange historie. Eg trur at vi i framtida også bør hugse 2021 som eit årstal der høgskulen tok eit nytt og viktig steg gjennom at vi såg vår første doktorand gjennomføre ein doktordisputas. 

Det var hausten 2015 vi tok opp våre første studentar på ph.d.-studiet i helse- og sosial: Profesjonsutøving – vilkår og utvikling. Det kom etter fleire års godt og utviklande samarbeid med Høgskolen i Molde og der sentrale fagfolk på Høgskulen i Volda fann fram til eit godt samarbeid der gode krefter drog i lag. Eg er difor glad for at Høgskolen i Molde er representert her i dag. 

For Høgskulen i Volda vil eg særleg framheve tre fagfolk som var sentrale i dette arbeidet og som eg er glad for å sjå er her i dag. Eg vil be dei om å reise seg:

Sider: Side 1, Side 2

Studiebarometeret 2020: Blanda drops for Høgskulen i Volda

Studiebarometeret 2020, presentert i 2021.

Resultata frå den årlege undersøkinga Studiebarometeret har kome for 2020. Der ser vi korleis studentane seinhausten 2020 vurderte studia, den samla studiesituasjonen – og naturlegvis korona.

Eg må vedgå at Studiebarometeret for 2020 hadde eg ingen forventningar til på nokon måte. Til det har året 2020 vore for spesielt på alle måtar. Korleis kan ein vente at resultat frå 2020 skal kunne vurderast opp mot tidlegare korona-frie år?

Så kom resultata – og det viser seg at koronaåret ikkje gav så enorme utslag likevel på det vi har rekna som sentrale variablar. For å ta «overordna tilfredshet», så har studentane sine svar nasjonalt sett berre gått ned frå 4,1 til 4,0 på ein skala som går frå 1-5 med 5 som beste karakter. Korleis er det muleg, når det har vore så enorme endringar i studiekvardagen frå mars 2020?

For Høgskulen i Volda har studentane i gjennomsnitt gitt skåren 3,9. I 2019 var studentane litt meir nøgde med ein skår på 4,0. Dette skal vi naturlegvis ikkje vere nøgde med. Vi ønsker at studentane skal ha det best muleg på Høgskulen i Volda. Det er ei felles oppgåve for oss alle å finne ut kva som kan gjerast for å betre resultata.

Her er vår eigenomtale av Studiebarometeret 2020 på www.hivolda.no

Sider: Side 1, Side 2

Karrierebygging og fjellklatring: Balanse er viktig

Helsing på avspark for Balansehub i Volda – som ein del av det nasjonale prosjektet «Nettverksstøtte til å fremme kjønnsbalanse i norsk forsking».

For nokså nøyktig fire år sidan, i februar 2017, hadde Høgskulen i Volda eit seminar om Likestilling og karrierebygging i akademia. Arrangør var Utval for likestilling og mangfald og Forskingsutvalet i fellesskap.

Tittelen på seminaret var: «Korleis kan fleire nå toppen?» og på  seminarplakaten var det eit bilde av ein kvinneleg fjellklatrar i ein nokså bratt motbakke, ein skremmande loddrett fjellvegg. Er det så vanskeleg for kvinner å nå toppen?

Korleis kan fleire nå toppen? Seminar om likestilling og karrierebygging i akademia, 15. februar 2017.

I samband med seminaret i 2017 gjorde eg opp ein status og historikk for høgskulen når det gjeld likestilling og kvinners rolle på Lærarskulen, Distriktshøgskulen og Høgskulen i Volda i eit blogginnlegg.

Status i 2017 var at kvinner var i fleirtal blant studentane, stipendiatane og høgskulelektorane på Høgskulen i Volda. Kvinner var altså framtida for høgskulen. Men blant førstekompetente og toppkompetente var menn i fleirtal.

Kva så med historia?

Høgskulen vart starta først i 1861 og fekk ein ny start i 1895. Og historia fortel at etablerarane, alle rektorane og alle som bestemte noko, det var menn. Men med lærarskulen opna også verda seg mot Volda, og Volda opna seg mot verda.

For å dra ein liten parallell til klatring, så var det nett i desse tiåra på slutten av 1800-talet at verda, eller i alle fall klatrarane, oppdaga oss og fjella på Sunnmøre: Britane William Cecil Slingsby og Charles Watson Patchell klatra på Sunnmøre og gjorde vårt alpine landskap kjent – i dei same åra som lærarskulen blei til. 

Sider: Side 1, Side 2

Høgskuleområdet 2015-2025: Ein milliard er brukt. Ein milliard – eller tre – under planlegging

I mars 2017 skreiv eg eit blogginnlegg om utbyggingsplanane på og ved høgskuleområdet. Eg oppdaterte innlegget minst ein gong, men såpass mykje har skjedd at i staden for å oppdatere vidare får det gamle innlegget berre stå med sine feil og manglar og som ei lita påminning om at planar: Dei blir endra.

Høgskuleområdet i Volda blir utvikla i stor fart. Sidan 2015 har ca. 10 større prosjekt har vorte vedtatt eller faktisk blitt gjennomført . Dei samla investeringane er på ca. 1,3 milliardar kroner. I tillegg er 5-6 større prosjekt i planleggingsfasen og slik det ser ut i dag er det snakk om investeringar i ein storleik på 2-3 milliardar kroner. Det er til å bli svimmel av!

Status – utbygging av høgskuleområdet i februar 2022.

Så i dette blogginnlegget frå februar 2021 har eg prøvd å gi eit nytt og oppdatert bilde av aktivitetane på høgskuleområdet, altså på høgskulen og hos våre grannar. Det er ikkje lite som skjer, og all byggeaktiviten speglar berre at Volda sentrum og høgskuleområdet er attraktivt for mange. Det skal vi vere glade for!

1) Rehabilitering av Henrik Kaarstad-huset (2015-2018)

Rehabilitering av Henrik Kaarstad-huset i 2018. Arbeidsleiar Olav Rangseter i Dalsfjord Bygg og Driftsleiar Frank Lande ved Statsbygg i Volda.

Statsbygg har i samarbeid med ei rekkje hovudsakleg lokale og regionale firma løfta Henrik Kaarstad-huset inn i framtida. Prosjektet gjekk i 2015-2018 og prosjektslutt vart markert under opninga av høgskuleåret 2016-2017 i august 2016. Samla sett har Statsbygg investert ca 75 millionar kroner i Henrik Kaarstad-huset. Det eldste huset på Høgskulen i Volda har fått nytt tak, heilt nye undervisningsrom og ikkje minst luftkjøling. I tillegg har høgskulen sjølv og Avdeling for kulturfag bidrege til fleire andre prosjekt i verkstadene og musikkroma. Siste nye er nytt undervisningskjøken i 2021. Så vi er nok alt oppe i 80 millionar investerte kroner i Kaarstad-huset.

Henrik Kaarstad-huset kledd i stillas, august 2018.

I framtida håper eg (framleis) vi kan få på plass flomlys som kan syne fram dette smykket av eit høgskulehus.

Sider: Side 1, Side 2

100 millionar nynorske ord – og fleire skal det bli!

Opningshelsing i høve Zoom-seminar om Nynorskkorpuset, Høgskulen i Volda / Universitetet i Bergen, 3. februar 2021.

Deltakarane på korpusseminaret – første skjermbilde i zoom-møtet.

Det er ei stor glede for meg som rektor på Høgskulen i Volda å få ønske Dykk alle velkomne til dette seminaret om korpusutvikling. Eg har forstått det slik at dette må vere eitt av dei største seminara om korpusutvikling som vi har hatt i Noreg. Det er veldig kjekt for ein liten å høgskule også å vere størst på noko.

Når vi snakkar om storleik så er nynorskkorpuset, altså samlinga av nynorske ord, på over 100 millionar ord. Orda er samla inn heilt tilbake frå ca. 1875 og omfattar mange ulike tekstar: Romanar og noveller, lover og stortingsmeldingar, aviser og lærebøker. Og frå det nynorske leksikonet Allkunne. Og korpuset veks heile tida, og litt av føremålet med dette seminaret er faktisk korleis nynorskkorpuset skal bli utvida. Det er ei spennande understreking av at nynorsk er eit språk som framleis er i vekst og utvikling og kort sagt er eit levande språk.

I strategiplanen for Høgskulen i Volda står det at nynorsk språk er ein viktig del av vår identitet. Slik har det vore svært lenge. Volda vart i si tid rekna som ein nynorsk hovudstad i Noreg og Volda lærarskule leverte ein jamn straum av landsmålskunnige lærarar.

I dag ser vi at med Høgskulen i Volda, Nynorsk kultursentrum i Hovdebygda og Nasjonalt senter for nynorsk i opplæringa så er det eit breidt og livskraftig fagmiljø på nynorsk med mellom 30 og 40 fagfolk. Vi driv med forsking, utdanning og formidling av nynorsk språk og kultur. Og det ønskjer vi å halde fram med.

I 2021 skal høgskulen til på ein ny strategiprosess – vi skal planlegge for dei neste 5 åra – og eg er trygg på at vår nynorske profil og identitet blir teken vare på også framover.

Men eg må vel vedgå at mitt framlegg til formulering av dette oppdraget ikkje nådde heilt fram:

«Høgskulen i Volda skal varveitsle Noreg som ein folkedaningsheim.»

Men vi kan no praktisere det sjølv om vi ordlegg oss litt annleis i 2021 enn i 1921.

Men strategiplanar skal også konkretisast og følgjast opp. Og vi er nok høgskulen i landet som brukar mest nynorsk rekna i prosent av bruksmålet til tilsette, publisering på nettsidene våre og i andre kanalar og sikkert også i del nynorskbrukarar blant studentane. I mange år har vi hatt ein mastergrad i nynorsk skriftkultur, og det kjem vi til å halde fram med.

I alle fall har eg i mine fem år som rektor kjent på at samarbeidet med Universitetet i Bergen om språksamlingane har vore givande, spennande og viktig.  Vi er glade for at språksamlingane fekk ein tryggare heim i Bergen enn i Oslo og har vore med på å og vil vere med på den vidare utviklinga av dette arbeidet.

På forskingssida er nok samarbeidet med Universitetet i Bergen og andre om Språksamlingane den mest tydelege satsinga.

Ei felles forskingsgruppe om Nynorsk skriftkultur leia frå Høgskulen i Volda og Universitetet i Bergen viser at det er interesse for feltet hos forskarar på fleire institusjonar. 

Vidare arbeid med nynorskkorpuset er ein viktig del av dette samarbeidet og kanskje området der vi Volda vil kunne bidra mest, og eg håper på vidare utvikling på området.

Det må vel vere lov å kalle alle dykk som sit her ikkje berre ordhage, men kanskje også ordstyrar? Sidan de styrer med ord?

Eg tek sjansen og seier til alle ordstyrarar her i dag: Lukke til med seminaret!

Seminarleiarar: Førsteamanuensis Stig Jarle Helset og professor em. Johan Myking, UiB

Lokale og nasjonale strategiar – og fjellvettreglane (oppdatert)


Blogginnlegget har vorte oppdatert med eit par tilleggsoppysningar/utvikling av diskusjonen. Tillegga er markerte med teksten «tillegg», dato og kursiv.

Høgskulen skal i 2021 inn i ein ny strategidiskusjon – godt forsinka av korona. Samtidig vil våren 2021 by på ei retteleg haglbyge av nasjonale strategiar for høgskule- og universitetssektoren.

Når veret kan vere skiftande og terrenget utfordrande bør fjellvettreglane vere godt kjende når ein skal ut på ein såpass krevande tur som ein strategiprosess kan bli. Og med litt usikre langtidsmeldingar frå sentralt hold. Vi kan starte med fjellvettregel nummer 2:

Nr 2: Tilpass turen etter evne og forhold.

Korleis står det til med evnene til Høgskulen i Volda?

I studieåret 2020-2021 har vi rekordmange studentar, vi har rekordvekst i 2021-budsjettet og i åra som kjem vil fleire store byggeprosjekt lande. Vi har ein del å gå på blant anna når det gjeld kompetanse, publisering og forskingsinntekter. Men med dei mange oppgraderingane og investeringane håper eg vi har på plass det Fjellvettregel nr 5 handlar om:

Nr 5: Ta med nødvendig utstyr for å kunne hjelpe deg sjølv og andre

Vi bør altså ha eit godt utgangspunkt, men strategiarbeid handlar også om å planlegge framtida, om gå inn i det ukjende – og kanskje usikre. Då er det viktig å følgje Fjellvettregel nr 1:

Nr 1: Planlegg turen og meld frå kvar du går.

Planlegginga av turen, eller kartet, er både strategiprosessen, resultatet og gjennomføringa av planen. Vi har ein strategiplan som er datert 2017-2020, men koronaen har forsinka oss så først no i 2021 skal vi klare å gjennomføre samråda som trengst for at vi på slutten av året skal kunne seie at alle har fått høve til å delta i strategiarbeidet og styret kan vedta ny strategi for Høgskulen i Volda på eit godt grunnlag. Om vi held fram som før så er det ein ny fireårig strategiplan som vil bli vedtatt – kanskje for 2022-2025.

Sider: Side 1, Side 2