Sofaprat på seminar om førstelektorkvalifisering. Frå venstre: Andre Folkestad (AMF), Eirik Søvik (AHL), Silje Dahl (ASH), Birgitte Fondevik (AHL) og prorektor Odd Helge Tonheim.
Høgskulen i Volda treng fleire førstelektorar – og dosentar. Og det er difor gledeleg at ca. 25 høgskulelektorar møtte opp på den første førstelektorsamlinga på høgskulen 1. juni 2022. Det lovar godt for ønsket om å kvalifisere seg og er bra for den einskilde – og for Høgskulen i Volda.
I følgje DBH vart den første førstelektoren i landet tilsett i 1993. Det var truleg ein tilsett i 80 prosent stilling, og det var ved Universitetet i Bergen vi finn dette talet i statistikken. Sidan har talet auka mykje. I dag er det ca. 1.200 førstelektorar og dosentar på norske høgskular og universitet og dei utgjer dermed eit stort innslag i sektoren.
Om universiteta var tidleg ute med å tilsette førstelektorar, så er mitt inntrykk i dag at universiteta har eit meir halvhjerta eller haltande forhold til førstelektor og dosentar som stillingskategori. I kvardagsspråket vert ofte førsteamanuensis-dosent-løypa kalla den «andre løypa», altså i motsetnad til løypa med doktorgrad-førsteamanuensis-professor.
Fire av fadderane på Høgskulen i Volda hausten 2022: Frå venstre: Aribah (Barnevern), Julie (Barnevern), Malin (Sosionom), Amalie (Barnevern).
For første gong har det vorte arrangert samling for fadderane på vårparten. På to samlingar på Rokken fekk fadderane informasjon og råd om fadderrolla og diskuterte kva utfordringar ein kunne møte og korleis ein kan handtere dei eller få hjelp.
På programmet stod informasjon frå Faddervekestyret, frå Velferdsgruppa ved høgskulen, Studentparlamentet, www.sikresiden.no og frå Politiet.
Og etter det faglege fekk fadderane middag og ein minikonsert med Egil Olsen.
Nokre av arrangørane av Fadderveke-avspark (kick-off). Frå venstre Sarita Olivia Maureria (Faddervekestyret), Lone E. Knudsen (studenthumanist), Marit Aklestad og Trond Fredrik Hagemann Hoddevik (Studentparlamentet)
Helsing frå rektoratet:
Her er rektoratet si helsing til dei nye fadderane studieåret 2022-2023:
Kjære fadrar!
Først av alt: Husk på korleis det var då du sjølv var fadder. Prøv å bli ein slik fadder som du sjølv ønska deg. Det er ikkje så viktig å vere tøff og kul som å vere trygg og påliteleg.
Det er ei årleg høgtid for dei som likar tal, mange tal, tabellar og figurar og litt analysar av høgskular og universitet. Det er altså den årlege Tilstandsrapporten for høgare utdanning det er snakk om – den kom 10. mai 2022. Og som alle andre lurer vi også på: Kva seier den om oss? Er vi gøymt eller gløymt? Går det opp eller ned?
Så: I kva samanhengar er Høgskulen i Volda omtala i rapporten? (Sjå også forkortingane hivo og hvo).
Oppdatering 27. mai:
Tilstandsrapporten inneheld hundrevis av tabellar, og ein av dei fortel om aldersfordelinga på professorar. Her viser tilstandsrapporten at professorane ved Høgskulen i Volda har vorte yngre dei tre siste åra. I 2018 var 2/3 av professorane ved Høgskulen i Volda i aldersgruppa 60-69 år, men i 2021 utgjer denne aldersgruppa under halvparten av professorane ved Høgskulen.
Går vi nærare inn på tala finn vi at Høgskulen i Volda dei siste åra har vorte forynga:
På kvart styremøte gjev rektor ei kort orientering om ting som har skjedd og skjer og som styret bør kjenne til. Desse orienteringane vert også lagt ut her på rektorbloggen.
Som nemnt i førre orientering til høgskulestyret så har vi tre partnaruniversitet i Russland. Vi har gitt beskjed til dei tre om at partnarskapet er lagt på is inntil vidare, dette i tråd med regjeringas tilråding.
Krigen i Ukraina held fram og Volda/Ørsta har førebels ikkje fått mange flyktningar og høgskulen har ikkje merka krigen i særleg grad. Men det er engasjement for Ukraina hos studentar og tilsette og vi har begynt å få spørsmål frå internasjonale studentar som kan tenke seg å kome til Volda.
Konferansen «Global sustainability. Science and religion in dialogue» vart arrangert 4.-8. mai 2022 i Ålesund i regi av ESSSAT: European Society for the Study of Science and Theology og i samarbeid mellom Høgskulen i Volda, Høgskolen i Molde og NTNU i Ålesund. Sparebanken Møre og Forskingsrådet støtta konferansen.
Tale på 1.mai 2022 på arrangement i regi av Ulstein SV.
Eg vil gjerne snakke om ytringsfridom på denne dagen. Ytringsfridom er jo ein av fridomane som vi her i landet meiner er viktig og tek for gitt.
Ytringsfridom heng saman og blir styrka – eller svekka i takt med andre fridomar som til dømes mediefridom og forsamlingsfridom – som vi gjerne nyttar på 1. mai.
Og til hjelp i denne talen er eit par Vladimirar – ein fransk leksikon-forfattar med namnet Diderot – og Ragnar Thorseth.
***
På 1. mai 2022 kjem vi ikkje utanom krigen i Ukraina, og eg vil gjerne snakke om dette, slik det ser ut for meg som aldri har vore i Ukraina eller ikkje kan russisk.
Men kva tenkjer russarane? Det russiske folket. Dei har ei viss erfaring med totalitære regime. Er deira tankar frie?
Det blir gjerne sagt at det første offeret i ein krig – er sanninga. Og det tenker eg er eit godt utgangspunkt også for å tenke om denne krigen.
Vi får naturlegvis ikkje vite heile sanninga om denne krigen no når den står på – vi lærer stadig nye ting om til dømes 2. verdskrigen. Men akkurat no er det ikkje særleg tvil om at Russland er den aggressive og også slår ned på ytringsfridomen, mediefridomen og dei fleste andre menneskerettar innanfor eigne grenser. Og kva regime dei ser føre seg om dei vinn krigen i Ukraina trur eg motiverer det ukrainske folket sterkt.
Det ukrainske folket treng og fortener vår støtte.
***
Heldigvis fleire Vladimir i Russland, ikkje berre Putin. Og eg vil starte med å snakke om ein annan Vladimir. Faktisk ikkje med etternamnet Putin, men Vysotskij.
Og så mange liv! – så mange mennesker – som har gitt så mye for at denne utdanninga har vært det den har vært, er det den er, og skal bli det den skal bli.
Det er mange liv, det!
Det er mye liv som har skapt denne utdanninga
Er det noe som kjennetegner denne utdanninga er det liv.
Levende bilder, livsviktige reportasjer og livlige stemmer, ja, men også levende mennesker som vil noe.
En institusjon er i stor grad menneskene som jobber i den, og sannelig om ikke det er sant for avdeling for mediefag.
Historiebøkene og erfaringene våre sier oss at her har det vært mye menneskelighet og liv og vilje opp gjennom.
Som Bjarte Alme skriver i Mot alle vindar: mediefag i Volda 1971-1996: mye av det som skjedde var på tross av – og ikke på grunn av – rammevilkåra.
Man har villet mye, og viljen er fortsatt der – og vi vil ofte mer enn det vi kan få til!
Sånn må det være. Som endeadline.
En deadline setter en grense vi må jobbe innafor, og som ikke lar oss gjøre alt vi har lyst til – slik at vi får gjort noe.
Men viljen driver oss.
Vilje er etymologisk beslekta med valg – et viktig demokratisk prinsipp. Vilje går dessuten via franskegalopp, som egentlig betyr «løpe eller hoppe vel»
Avdeling for mediefag er en 50-åring som ikke står stille, men som hopper vel. Som galopperer.
Vi hopper ikke over deadlines, vi respekterer deadlinene (stort sett), men planlegger uten tanke på dem. For vi vil mer enn hva de rommer.
Denne viljen gjør at vi – eller noen – sikkert vil feire en 100-åring om 50 år.
Kjære alle tilsette og studentar på Institutt for sosialfag, og heile Avdeling for samfunnsfag og historie: Gratulerer så mykje med dagen!
Eg er sikker på at eg har med meg alle tilsette og studentar på dei andre avdelingane og fagområda på Høgskulen i Volda når vi ønsker sosialfag til lukke med feiringa, og vi ser fram til at også i framtida skal sosialfag vere eit svært sentralt fagområde ved Høgskulen.
Ja vi har jo for kort tid sidan vedtatt ein strategiplan som faktisk seier det i klartekst:
HVO skal heve ambisjonane innafor lærarutdanningane, sosialfaga og mediefaga står det. Og særleg for sosialfag at vi ønsker at det skal bli etablert ein master i barnevernsarbeid og vidareutvikle ph.d.-en i helse og sosialfag.
Master i barnevernsarbeid er ei nasjonal oppgåve som fagmiljøet i sosialfag er med på å løyse. Og den har sine klare internasjonale sider – eg nemner berre Strasbourg. Utdanning på masternivå og fokus på juss og kulturkunnskap bør gi ei endå betre utdanning i framtida.
Ph.d.-en i helse og sosial: Profesjonsutøving – vilkår og utvikling er eit ektefødd barn av fagfolk ved instituttet: Eg nemner her særleg professorane Tor-Johan Ekeland, Kåre Heggen og Jan Inge Sørbø som var heilt sentrale for at Møre og Romsdal skulle få si andre ph.d.-utdanning. Og utdanninga har etter seks-sju års drift fått ein tydeleg fagleg profil, mange ph.d.-kandidatar og også vist seg å ha styrke til å skaffe forskingsrådsprosjekt i dei mest konkurransutsette programma.
Sidan dette er eit 50 års jubileum vil det også bli mange attersyn, og eg må få lov å kome med mitt eige vesle hugskott frå tida som student på DH-skulen i 1986 til 1991: Eg gjekk ikkje på barnevern, men på norsk og media. Men på den tida var vi nokså raskt på fornamn med dei fleste andre studentane – i dag har Høgskulen godt over 4.000 studentar så det er litt vanskelegare.
Min eigen bakgrunn gjer at dette med språk eigentleg er svært enkelt: Nynorsk er eit naturleg val. Vidare bør ein skrive så lettforståeleg og tydeleg som muleg. Klar og tydeleg nynorsk fører oss langt i retning av god språkleg kvalitet, men som vi veit kan også språkleg kvalitet vere like vanskeleg å definere som anna kvalitet. Endeleg så meiner eg vi bør skrive (ny)norsk når vi kan og engelsk når vi må. Vi er ein del av den store verda og det er ikkje alle som kjenner Ivar Aasen. Dessverre.
Desse fire måla: Nynorsk, klarspråk, språkleg kvalitet og eit medvite forhold til engelsk finn vi også støtte for i Høgskulen i Voldas overordna dokument som handlar om språk.
Høgskulen i Volda har vedtatt eigne språkpolitiske retningsliner – dei byggjer på «Lov om språk (språklova) som vart vedtatt i 2021. Her er eit viktig avsnitt i retningslinene våre:
Høgskulen har i 2021 vedtatt ny strategiplan. Den er skriven på nynorsk og språk er omtala i bolken som handlar om profil:
«Vi tek eit særleg ansvar for å bevare og utvikle nynorsk språk og skriftkultur.»
Så kunne ein kanskje tru at med lova på plass, strategiplan på plass og språkpolitiske retningsliner på plass så er det meste avklara?
Hadde det vore slik, så hadde vi nok ikkje arrangert to seminar om språk ved Høgskulen i Volda i mars 2022. Det første den 15. mars har dei nasjonale perspektiva og bruk av engelsk som tema – men om få dagar skal vi ha eit nytt seminar – og då handlar det om oss sjølve. Om språk i den praktiske kvardagen. Og det handlar både om å gjere lova og retningslinene kjende – og å følgje dei opp i kvardagen.
Og sjølv om språk og språkval kanskje er lett for meg, så er det nok ikkje det for alle. Og ser eg også dilemma knytt til eit nynorsk klarspråksprogram. Her vil eg prøve å diskutere litt dilemma knytt til alle dei fire måla:
Nynorsk
Klarspråk
Språkleg kvalitet
Engelsk
Nynorsk:
Noko av det første eg opplevde av faglege forventningar då eg tok til som rektor tilbake i 2015 var at ein del representantar frå målrørsla viste seg å vere småkritiske til Høgskulen i Volda. Ikkje for kva vi gjorde, men kva vi ikkje gjorde for nynorsk. Eg møtte klare forventningar til at Høgskulen i Volda skulle vere offensiv og kreve at studentar – ikkje berre på norsk – men også i medieutdanningane – skulle skrive og formidle både på nynorsk og bokmål. Eller endå meir konkret: I sin lokaljournalistikk burde dei skrive på nynorsk, og Høgskulen i Volda burde stille det som arbeidskrav.
Det er veldig kjekt å kunne få lov til å ønske dykk velkomne til eit opprykksseminar i regi av Kvinneløftet på sjølvaste kvinnedagen. Gratulerer med dagen – til oss alle.
Det er jo vanleg at vi menn tenker at vi skal vere ekstra snille, greie, høflege og helsande i dag, på kvinnedagen, men samtidig så bør vi jo tenke at både det kvinnedagen og dette seminaret handlar om – det er jo bra for alle. Også for menn. Også på Høgskulen i Volda
På bloggen min og i ein del andre samanhengar har eg tidlegare skrive om høgskulens lange historie når det gjeld kvinner i faglege stillingar. Vi har ei lang historie og det har alltid vore framståande kvinner som har vore viktige for både eksistens, drift og fagleg utvikling for Høgskulen i Volda, Volda lærarskule og Møre og Romsdal Distriktshøgskule Volda. Men vi har langt i frå vore i fremste rekke.
I 1861 vart «Voldens høiere almueskole med Annecteret dannelsesanstalt for Almueskolelærere» oppretta. Svært nær den dåverande kyrkja i Volda – både i avstand og innhald.
Og menn dominerte – eg er sanneleg ikkje sikker på om det er kvinner med på dette bilde frå eitt av dei første åra skulen var i drift.
Kvinnene vart i fleirtal blant studentane på lærarskulen rundt 1920, eller på den tida då dagens Henrik Kaarstad-hus stod ferdig, i 1922.
Og slik er det framleis blant studentane – nokså stabilt ca. 70 prosent kvinner
Kva så med lærarkorpset? Det har teke si tid, men dei siste åra har vi sett at det har vorte nokolunde balanse mellom kvinner og menn i lærarkorpset på Høgskulen.
Men altså ikkje på toppnivået. Blant professorarar og dosentar er det framleis ca. 3/4 menn blant dei tilsette. Og vi er langt frå å vere best i klassen. Vi ligg klart under andre høgskular.
Men i dag skal vi få høyre frå to kvinner som har gått vegen – ein professor og ein dosent – vonleg til inspirasjon for oss alle. Ellen Hovlid og Birgitte Fondevik.
Heldigvis går utviklinga i rett retning. Dei siste 20 åra har andelen kvinner blant førstekompetente auka frå under 20 prosent til ca. 50 prosent av alle. Det er veldig bra!
Det er jo dei førstekompetente som bør tenke i retning av å bli toppkompetente.
Men likevel – det har gått seint? Kvifor har det teke så lang tid? Og blir det varige endringar? Blir det endå betre i framtida?
Når det gjeld varige endringar, så trur eg verkeleg på det. Ser ein på dei lange linjene, kurvene over andel kvinnelege tilsette på Høgskulen i Volda – og i resten av sektoren – så er dei veldig tydelege: Det blir fleire kvinner på alle nivå i UH-landskapet: Stipendiatar, lektorar, førstekompetente – og toppkompetente. På eitt eller anna tidspunkt eller nivå vil det nok flate ut, og vi får ein ny normalsituasjon, men vi er langt i frå der når det gjeld toppkompetanse. Det vil ta nokre år.
Så kanskje er det andre spørsmålet meir interessant? Kvifor har det teke så lang tid akkurat på Høgskulen i Volda?
