Kategori: Uncategorised

Sommaravslutning for Avdeling for humanistiske fag og lærarutdanning, juni 2023.

På kvart styremøte gjev rektor ei kort orientering om ting som har skjedd og skjer og som styret bør kjenne til. Desse orienteringane vert også lagt ut her på rektorbloggen.

I tillegg til denne orienteringa er det mange andre kanalar til informasjon om aktuelle saker ved Høgskulen i Volda. Rektor skriv også eit nyhendebrev som vert send til alle tilsette, til media og andre interesserte. Nyhendebreva er tilgjengelege på nettsidene våre og alle som vil kan få tilsendt nyhendebrevet – ein gong i veka.

Hovudpunkta i orienteringa i dette møtet:

• Økonomiske utsikter for sektoren
• Samarbeid med Campus Kristiansund og Kristiansund kommune
• Status i Hans Strøm-prosjektet
• Årsrapporten for 2023
• NOKUT-akkrediteringane
• Nytt styre hausten 2023

Økonomiske utsikter for sektoren

Mange høgskular og universitet har styremøte denne veka, og nettavisa Khrono skriv at mange av institusjonane er bekymra for økonomien og har sett i verk – eller vil sette i verk tiltak for å spare – eller i alle fall vil dei vere varsame med å sette i verk nye prosjekt og tiltak.

Det er litt ulike årsaker til denne situasjonen. Overskridingar på store byggeprosjekt, ekstraordinært høge straumprisar, lågare inntekter frå Forskingsrådet og bortfall av mange internasjonale studentar er nokre viktige forklaringar. Høgskulen i Volda vert i liten grad råka av desse endringane. Så Høgskulen i Volda er i ein heilt anna situasjon. Vi driv nøkternt og har god kontroll på økonomien og på aktuelle byggeprosjekt, og har få internasjonale studentar utanfrå EØS og Sveits, så vi er i ein heldigare situasjon enn institusjonane som er omtala i Khrono.  

Revidert nasjonalbudsjett våren 2023 er enno ikkje vedtatt, men det er foreslått at Høgskulen i Volda skal få ei løyving på 9,3 millionar kroner. Som det står i styresaka «Rekneskapsrapportering for 1. tertial» så bør midlane nyttast til å dekke eit høgt lønsoppgjer i staten, underdekning på den såkalla stipendiatkontoen og den venta prisauken på Hans Strøm-prosjektet.

Campus Kristiansund

Høgskulen i Volda hadde sendt søknad til HK Dir (Direktoratet for høgare utdanning og kompetanse) og søkt om midlar til å drive grunnskulelærarutdanning i Kristiansund. Vi nådde diverre ikkje fram med søknaden og får ikkje grunngjeving for avslaget eller vurdering av søknaden. Det var ca 85 prosent avslag i denne søknadsrunden der det vart delt ut midlar til desentraliserte og fleksible utdanningstilbod. Men vi held fram samarbeidet og planlegginga fram mot oktober og statsbudsjettet for 2024 og håper på å få gjennomslag der. Det er godt samarbeid med Kristiansund kommune og fylkeskommunen om prosjektet, så vi har godt håp om å få gjennomslag der.

Hans Strøm-prosjektet

Som det går fram av rekneskapen for første tertial så er det god framdrift i arbeidet med Hans Strøm-huset, og mange tilsette har nok alt begynt å gle seg til å flytte inn i eit modernisert og oppdatert hus. Vi ser at det vil kome auka kostnader på grunn av pris- og lønsvekst og også på grunn av at blant anna IT-utstyr har vorte dyrare i innkjøp, men kostnadsauken skal vi klare å handtere. 

Årsrapporten for 2023

Kunnskapsdepartementet bad i eit brev av 16. mai 2023 høgskulen om ei kort utgreiing om korleis styret ville arbeide for å styrke gjennomstrøyminga på mastergradsutdanningane og auke vitskapleg publisering. Svarfristen var 25. mai. Rektor svara på brevet på vegne av styret, og brevet er også lagt ved styrepapira som orienteringssak. I svaret seier eg meg samd med Kunnskapsdepartementet i at dette er viktige spørsmål for Høgskulen i Volda, noko som også går fram av strategi- og handlingsplan. Det er jo ikkje akkurat nye spørsmål, og med eit fleirårig perspektiv meiner eg høgskulen er på rett veg på begge desse områda.

NOKUT-akkrediteringar

Høgskulen har hatt inne tre akkrediteringssøknader hos NOKUT:
 

• Master i barnevernsarbeid har vi fått godkjent. Studietilbodet har vore ope for søking med atterhald om akkreditering. Søkinga på dette deltidsstudiet er god, og vi reknar med at ca. 30 studentar vil ta til på studiet i haust.  
• Mastergradssøknaden frå Avdeling for kulturfag har vi ikkje fått svar på enno. Den har tittelen: Natur, kultur og berekraft. Den siste beskjeden frå NOKUT er at vi kan få svar før sommarferien.
• Når det gjeld akkrediteringa av ph.d.-en i Utdanning, språk og kultur så får vi besøk av det sakkunnige utvalet 28. og 29. august. Deltakarlista var klar alt i mai, og det er nærare 50 personar som bidreg i møta med det sakkunnige utvalet. Blant desse 50 er både leiinga, fagfolka bak ph.d.-utdanninga, stipendiatar, masterstudentar og avtakarar, altså arbeidslivsrepresentantar som er potensielle arbeidsgivarar og kompetansepartnarar for ph.d.-utdanninga. NOKUT reknar med at vurderinga vil ligge føre før årsskiftet.

Nytt styre hausten 2023

Det blir eit nesten heilt nytt høgskulestyre frå hausten 2023.

Valresultatet blant dei fagleg og teknisk/administrativt tilsette er klart, studentane har sitt val etter første styremøte i haust, og Kunnskapsdepartementet kjem vel når som helst med namn på dei nye styremedlemmene utpeika av departementet. Ein viss kontinuitet blir det, og det er bra.

Til heile styret vil eg som styreleiar takke for fire interessante, utfordrande men også positive år for Høgskulen i Volda. Utfordrande ikkje minst på grunn av pandemien. Gode år blant anna fordi vi har fått bygt ferdig Sivert Aarflot-huset og eit rehabilitert Hans Strøm-hus vil stå ferdig til jul. Dette har vore to store prosjekt som i sum nærmar seg eitt års løyving for Høgskulen i Volda, og eg meiner styret bør vere nøgde med både prosessen og resultata.

Så takk til styremedlemmene for innsatsen dei siste fire åra.

På vegne av det avtroppande styret vil eg ønske det nye styret og det nye rektoratet lukke til med arbeidet dei neste fire åra.

Les meir om disputasen på nettsidene til Universitetet i Oslo.

Avhandlinga til Jan Ove Ulstein har vore på veg i 40 år, men no kom den altså: «Oppbrotsteologi på det lange 70-talet. Frigjeringsteologi, marxisme, sosialetikk».

Både temaet og dei mange tilhøyrarane på disputasen fungerte som ein tidsmaskin – vi skulle tilbake til 70-talet. Her vart Helge Hognestad, Jakob Jervell og Børre Knudsen omtala som personar som alle kunne – burde – vite kven det var. Og Eva Lundgren kom og helsa på Jan Ove Ulstein etter disputasen – og gav han ei av bøkene sine i gåve.

Disputasen førte også meg meir personleg tilbake til 1970-talet: Som gutunge sat i Ulstein kyrkje og kika mest på englane som Johan Haddal har måla i taket i kyrkja. Presten John Gunnar Bjørlykke snakka om slikt som ein fem-seks-åring ikkje heilt forstod. Så var det kanskje ikkje overraskande at på doktorgradsmiddagen sat eg på bord med Oskar Stein Bjørlykke, sonen til presten.

Far til Jan Ove Ulstein, Oddmund Ulstein, var klokkar i Ulstein kyrkje. Som far hans før han. Alltid pent dresskledd og med ei røyst som var god å høyre på. Jan Ove Ulstein var også til stade på mitt lange 70-tal i form av ei bok som min lesehest av ein oldefar, Julius Ulstein hadde i sitt eige. Og boka hadde tittelen Boholmen. Ei diktsamling der stader i Ulstein kommune hadde fått sine ord. Boholmen er ein liten holme som ligg i utsynet frå stova til oldefar og oldemor. Tenk at det gjekk an å skrive dikt om ein holme. Og til og med den holmen der. Og til og med gi det plass i ei bok.

Så sat eg nok slik også under delar av disputasen og det slo meg at kanskje var det ikkje så stor skilnad, mellom alvorlege samtalar om kyrkjelege spørsmål for gutungen på 1970-talet og den teologisk-akademiske diskursen, der i den eldegamle og staslege Gamle festsal, med høgt under taket og høgtflygande tankar.

Men eg sakna englane i taket.

I ein tale etter disputasen takka Jan Ove Ulstein fleire kolleger på Høgskulen i Volda for råd og rettleiing i siste del av arbeidet med avhandlinga: Rolf Werenskjold, Gunnar Stave, Per Halse, Anders Aschim og Jan Inge Sørbø.

Fredag 24. mars vart den såkalla utsynsmeldinga om kompetansebehov i høgare utdanning lagt fram. Her er lenke til meldinga.

Her er regjeringas pressemelding med presentasjon av meldinga.

Les også min kommentar til utsynsmeldinga i kronikk som vart publisert i Tidens Krav (27.3.), Sunnmørsposten (30.3.) og Romsdals Budstikke (31.3.)

Andre kommentarar til utsynsmeldinga:

Khronos første omtale av framlegginga.

«— Vi kan ikke automatisk prioritere ned humaniora og samfunnsvitenskap» (Kommentarar frå fleire aktørar i Khrono)
Incentiver virker (Kommentar av Arve Hjelseth, NTNU, i Universitetsavisa, NTNU)
Utsynsmeldingen setter universitetslederne sjakk matt (Kommentar av Knut H. Sørensen i Universitetsavisa, NTNU)


Ola Borten Moe kjem i meldinga med heile 46 tiltak. Det er mange knappar å skru på samtidig. Men det viktigaste er nok at det er vi som jobbar i sektoren som skal gjennomføre. Slik bør det vel vere?

Som i mange kriminalromanar kjem svaret på dei store spørsmåla heilt til slutt, så også i utsynsmeldinga. Om ein hoppar til kapittel 12 i meldinga finn ein heile 46 einskildtiltak som spring ut av meldinga. Store og små. Kortsiktige og langsiktige. Men viktigast er kanskje det som står heilt til slutt under dei 46 tiltaka:

«Regjeringen forventer at
– universiteter og høyskoler prioritere flere studieplasser innenfor helsefag, IT og områder som er særlig viktige for det grønne skiftet
– universiteter og høyskoler gjør løpende vurderinger av framtidige kompetansebehov, både nasjonalt og regionalt, og vurderer tiltak for en mer fleksibel og dynamisk utnytting av studiekapasiteten. Kunnskapsdepartementet vil følge opp dette i styringsdialogen»

Det første av desse to punkta seier ikkje at regjeringa vil prioritere fleire studieplassar innanfor helsefag, IT og det grøne skiftet. Det er høgskulane og universiteta som skal omprioritere studieplassar til desse områda. Og dette blir forsterka i det andre punktet: Det blir forventa at høgskular og universitet løpande skal vurdere framtidige kompetansebehov.

Etter initiativ frå fagleg hald inviterte Høgskulen i Volda to tilsette ved Universitetet i Bergen til å kome til Volda for å innleie på eit seminar om norskopplæring for internasjonale tilsette, og det skjedde 22. februar – med oppmøte frå vel 20 HVO-tilsette i Vesle BK-auditorium.

Professor Ann-Kristin Helland Gujord og universitetslektor Else Berit Molde formidla både forsking og praksis på temaet. Gujord har blant anna leia prosjektet «Norsk i akademia» (NINJA). I prosjektet vart internasjonale tilsette intervjua om deira opplevingar av behov for norskopplæring, løynde og motstridande forventningar, og tilbod om norskopplæring.

Her er ei av publiseringane frå prosjektet:

Vilkår for læring og bruk av andrespråk i akademia.  Internasjonalt tilsette sine erfaringar med språk på norske universitet og høgskular i lys av rådande språkpolitikk.

For meg var eit sentralt funn frå forskinga til Helland Gujord og Molde at høgskular og universitet ikkje har felles retningsliner for norskopplæring er heller ikkje stiller tydelege krav til internasjonale tilsette om norskkurs – og det ser ut til å vere svært få internasjonale tilsette som får bruke ein del av arbeidstida på å lære seg norsk. Det er altså i stor grad opp til den einskilde tilsette sjølv om han eller ho ønsker å lære seg norsk. Og når norskopplæringa går bra så handlar det gjerne om små miljø som lukkast med mentorering og «språklunsj» som nokre aktuelle døme på tiltak. Men der kanskje det mest avgjerande er å få høve til å bruke av arbeidstida til å lære seg norsk.

Det kan også virke som at internasjonale tilsette på den eine sida blir dregne mellom ei forventning og litt utydeleg formulerte krav om å lære seg norsk, særleg for å vere med i sosiale samanhengar – eller i formidling og administrasjon/leiing. Og på den andre sida er det forventningar om at dei internasjonale tilsette først og fremst skal bidra til å styrke internasjonaliseringsprofilen, publiseringa og prosjektinntektene til fagmiljøet dei er ein del av – og då er engelsk viktigare enn norsk.

Når det gjeld den konkrete undervisninga i norsk så var det nok ei aha-oppleving for fleire at Gujord og Molde formidla at språkkurs kan fungere godt i blanda klasser – altså blanding av både studentar og tilsette. Studentane har gjerne betre tid til å studere enn tilsette som skal lære seg norsk ved sidan av studia. Blanda klasser kan nok auke talet på aktuelle kursdeltakarar og gjere det meir interessant å arrangere kurs på mindre stader – som Volda.

Så vi er nok der at fram til no har det i stor grad vore opp til den einskilde internasjonale tilsette om han eller ho ønsker å lære seg norsk, men vi bør eller må gå i retning av at dette i større grad blir eit institusjonelt ansvar. Og det har vi også fått beskjed om frå politisk hald.

På kvart styremøte gjev rektor ei kort orientering om ting som har skjedd og skjer og som styret bør kjenne til. Desse orienteringane vert også lagt ut på rektorbloggen.

I tillegg til denne orienteringa er det mange andre kanalar til informasjon om aktuelle saker ved Høgskulen i Volda. Rektor skriv også eit nyhendebrev som vert send til alle tilsette, til media og andre interesserte. Nyhendebreva er tilgjengelege på nettsidene våre og alle som vil kan få tilsendt nyhendebrevet – ein gong i veka.

Hovudpunkta i orienteringa i dette møtet er:

• Rektorvalet, direktørtilsetting, tilsetting av studiedirektør og dekantilsettingar
• 100-års markering for Henrik Kaarstad-huset og besøk frå og møte med Ola Borten Moe
• Kvinnelege professorar og dosentar
  

Rektorvalet, direktørtilsetting, studiedirektør, dekantilsettingar:

Høgskulen i Volda har ein syklus der det kvart 4. år er store endring i styring og leiing av høgskulen. Eg skal her gi eit kort oversyn over status i dei ulike funksjonane, og først rektorat og styre:

• Valet på rektor og prorektor blir gjennomført 9.-16. desember. Det er berre eitt kandidatpar: Som rektor: Odd Helge Mjellem Tonheim. Som prorektor: Eirik Søvik. Så dei kjem til å bli valde. Det vart arrangert ei høyring med det nye rektoratet på eit allmøte 5. desember, og det vart ein god diskusjon.
   
• Våren 2023 skal det nye valstyret arrangere val på 4 faste og 4 vararepresentantar til høgskulestyret. Dei skal veljast blant dei tilsette på høgskulen og både faglege og teknisk/administrativt personale skal vere representert. Som i dag.
   
• Våren 2023 vil Kunnskapsdepartementet peike ut 4 faste og 4 vararepresentantar til det nye høgskulestyret som skal ta til 1. august 2023. Høgskulestyret har sett ned eit utval som vil kome med eit framlegg på personar som så blir vedtatt av styret og oversendt til Kunnskapsdepartementet. Departementet står fritt til å utpeike representantar.
   
• Hausten 2023 skal det veljast studentrepresentantar til høgskulestyret: 2 faste og 2 vara.

• Tre av dekanane har åremål som også går ut 1. august 2023. Dei tre avdelingane er Avdeling for humanistiske fag og lærarutdanning, Avdeling for samfunnsfag og historie og Avdeling for kulturfag. På Avdeling for mediefag går åremålet ut 1. september 2024. Søknadsfristen på dei tre dekanstillingane er 2. januar 2023. Høgskulen har teikna rammeavtale med rekrutteringsselskapet Jefferson Welles og dekantilsettingane blir den første store oppgåva deira for oss.  Høgskulestyret tilset dekanar på styremøtet i mars 2023.

• Høgskuledirektør Ann Kristin Emblem har godteke tilsettingsavtalen og er frå 1.12. formelt og fast tilsett som høgskuledirektør.

• Tilsetting av ny studiedirektør vil skje før nyttår. Det har meldt seg 9 søkarar. Vurderinga slik eg forstår det er at det er fleire godt kvalifiserte søkarar.

Den noverande leiinga tek sikte på å ha eit overlappingsseminar med det påtroppande rektoratet og dekanane i juni 2023.

***

Eit lite tillegg når det gjeld rektorvalet. Det kom jo som ei overrasking på høgskulestyret at valstyret opna for at det kunne veljast ein rektor med to prorektorar. Det hadde nok ikkje styret i tankane då vi vedtok valreglementet for høgskulen. Eg snakka etter møtet med leiar i valstyret og det er klart at valstyret hadde dei beste intensjonar med dette grepet: Nemleg å få fleire til å stille til val.

Valstyret tolka dei faktiske vedtaka til høgskulestyret slik at det var opning for å gjere dette.

Det er mitt inntrykk at både valstyret og truleg også potensielle kandidatar såg fleire problem med ei slik ordning, utan at eg kan seie at det var årsaka til at det ikkje melde seg fleire kandidatar.

Mi meining er at organiseringa av høgskulen bør gjerast på andre måtar enn gjennom forretningsorden for val. Det er no 4 år til neste rektorval, så det vil vere rett at den nye leiinga og det nye styret vurderer om og kva som eventuelt bør endrast eller klargjerast løpande – og i alle fall i god tid før neste val i 2026.

100-års markering for Henrik Kaarstad-huset og besøk frå og møte med Ola Borten Moe

Den 16. november arrangerte vi 100-års markering for Henrik Kaarstad-huset, på dagen 100 år sidan huset vart offisielt opna.

Dagen var prega av lærarskulehistorie, men også breidda av faglege aktivitetar på Høgskulen i dag. Det var ope fagleg hus på Kaarstad-huset med mat og prat også for inviterte gjester.

Forskings- og høgare utdanningsminister Ola Borten Moe heldt jubileumstalen.

Ministeren brukte mesteparten av dagen i Volda og hadde blant anna møte med leiinga på høgskulen – rektoratet, direktør, dekanane, forskingssjef og studentparlamentet.

Han hadde bede særskilt om å få diskutere rekruttering til lærarutdanning, og der møtte han også representantar frå utdanningane og ein student på MAGLU. Ministeren var glad for å få ha fått mange innspel til spørsmål som han seier er samansett og utfordrande for heile sektoren.

Kvinnelege professorar og dosentar – stor interesse

Det er ei viktig og kjekk gladsak at stadig fleire fagleg tilsette oppnår toppkompetanse, altså professor eller dosent. Det er få personar det er snakk om, men målt i årsverk er det snakk om nesten ei tredobling i talet på kvinner med toppkompetanse. Omtalen av dette vart løfta fram på nettsidene våre og spreidd i sosiale media og fekk i følgje kontor for kommunikasjon svært god spreiing både i aviser, kringkasting og sosiale media.

Andre saker:

• Høgskulestyret bør vite at Volda kommune har gjort endeleg vedtak og signert kontrakt på å bygge symjehall. Det skal skje på same tomta som idrettshallen Volda Campus Sparebank1 Arena ligg på og symjehallen skal delvis bruke fasilitetar i idrettshallen. Byggestart var 1. desember 2022 og byggetida er på ca. 2 år. Dette blir ein fantastisk flott tilvekst av aktivitetstilbod på høgskuleområdet og styrkar Volda som studiestad.

• Høgskulestyret er kjend med at Arbeidstilsynet har vore på tilsynsbesøk hos Høgskulen. Vi har fått beskjed om at dei reknar med å kome med sin rapport før jul, som er noko seinare enn først planlagt. 

• Søknaden om ph.d.-utdanning Utdanning, språk og kultur vart sendt innan fristen 1. november. Vi har førebels ikkje høyrt noko frå NOKUT når det gjeld handtering av denne søknaden. NOKUT har gått ut offentleg og sagt at dei har fått budsjettkutt og difor får redusert kapasitet. Vi har også andre akkrediteringsprosessar: På Master i barnevernsarbeid er dei sakkunnige i arbeid. Vi har ikkje høyrt noko spesielt om mastersøknaden frå Avdeling for kulturfag: Natur, kultur og berekraft.

Av professor Rune Johan Krumsvik, Universitetet i Bergen/professor II Høgskulen i Volda.

Ørsta og Volda var på mange måtar ein smeltedigel for nasjonsbygging, utdanning, reiseliv og friluftsliv på slutten av 1800-talet. Rune Slagstad skriv i boka si «Da fjellet ble dannet» (2018) at den norske fjellheimens danningshistorie og fjellets danningsagentar ofte omhandla tinderanglande danningsagentar som Emanuel Mohn, Charles W. Patchell og William Cecil Slingsby. Desse føretok fleire førstestigningar av fjelltoppar i Sunnmørsalpane i Ørsta, der dei først og fremst dreiv fjellklatring, men òg tidvis bjørnejakt og laksefiske rundt Norangsfjorden og nærliggjande område. Om lag på same tid kom keisar Wilhelm II av Tyskland til Norangsfjorden i Ørsta kvart år med skipet sitt. Det same gjorde Oscar II av Sverige, Kong Haakon, og ei rekkje andre, og frå 1883-1891 blei det bygt heile fire hotell i Norangsdalen for å kunne huse den stadig aukande mengda tilreisande som kom på denne tida.

Ørstingen Ivar Aasen la på denne tida grunnlaget for det moderne nynorske skriftspråket og ein annan ørsting, Anders Hovden samarbeidde med Aasen og blei kjent som både salmediktar, prest og folketalar. Nokre kilometer unna, i nabokommunen Volda, skjedde det òg mykje på denne tida, og frå 1861 og utover fekk Volda mykje merksemd for å starte den første ungdoms- og lærarskulen for Sunnmøre og Nordfjord. Dette blei kimen til skulestaden Volda og som hadde ein klangbotn attende til Hans Strøm, Sivert Aarflot og lesande bønder på 1700-talet. Frå 1861-1922 blei Volda eit stadig viktigare «kraftsentrum» for lærarutdanning, og i 1922 var Volda Lærarskule den største lærarskulen i Skandinavia med 437 elevar, ein legendarisk lærarstab og med ein framsynt og høgt verdsett rektor Henrik Kaarstad. Kaarstad-huset ved Volda Lærarskule blei opna i 1922 med brask og bram med ein vidgjeten seremoni med over 1500 til stades frå både nærområdet, storting og departement.

Historisk institutt ved Høgskulen i Volda har i 2022 markert sitt 50-års jubileum. Og Historisk institutt er faktisk det einaste i landet som berre har historie i namnet sitt – alle andre historiske fagmiljø er ein del av til dels mykje større faglege einingar.

Her er omtale av 50-årsjubileet på nettsidene til Høgskulen i Volda.

Les helsingar til 50-års jubilanten frå Dekan Randi Bergem og rektor Johann Roppen.