Kategori: Blogginnlegg

Kva no, HVO? Allmøte om strukturprosessen

1-Allmote-hivolda-2014
Allmøte ved Høgskulen i Volda i august 2014. Rektor Per Halse snakkar om struktursaka.

 

 

 

Oppdatert 5. februar ca kl 16.00 med styrevedtak ved HiB og HSH:

Alle tilsette ved Høgskulen i Volda er inviterte til allmøte:

Store auditorium i Berte Kanutte-huset, onsdag 10. februar kl 14.15.

Det er ikkje så ofte vi har allmøte på Høgskulen i Volda, men også førre gongen var det struktursaka som stod på programmet. Det var tilbake i august 2014.

Les omtale av allmøtet i 2014 her. 

Den gongen var det to alternativ som verka mest aktuelle for å møte Kunnskapsdepartementets forventningar om å byggje større institusjonar i høgskule- og universitetssektoren:

  • Ein høgskule for Møre og Romsdal og Sogn og Fjordane.
  • Eventuelt ein høgskule for Vestlandet.

Kva vart resultatet av dei mange interne drøftingane? I møte i oktober 2014 (sak 70/2014) vedtok høgskulestyret i Volda følgjande:

«Styret har merka seg at alle avdelingane, fagforeiningane og Studenttinget i Volda primært ynskjer at HVO held fram som sjølvstendig institusjon. Dersom styresmaktene meiner (jf. oppdragsbrevet av 26.05.2014) at vi må inn i ei større
eining, ser styret det som mest tenleg med ein fusjon av høgskulane i Møre og Romsdal og Sogn og Fjordane.»

Kunnskapsdepartementet har eigentleg ikkje svara på dette vedtaket, men det har skjedd ting på andre frontar. Høgskolen i Ålesund vedtok vinteren 2014-2015 å gå til NTNU, og Høgskolen i Ålesund vart overteken av NTNU med verknad frå 1. januar 2016. Høgskulen i Møre og Romsdal var no ikkje lenger aktuell, og styret ved Høgskulen i Volda gjorde difor i januar 2015 (sak 4/2015) eit nytt vedtak som blant anna starta allianseprosessen:

«I tråd med vedtaket frå oktober [2014] vil vi gjerne samarbeide med fagmiljøa i Sogn og Fjordane om dei framtidige lærarutdanningane mellom Bergen og Trondheim. Vi understrekar at vi er særleg opptekne av å halde oppe ei kvalitativ god lærarutdanning i tilknyting til sterke nynorskmiljø.
I samband med utviklinga i struktursaka siste vekene er styret viljug til å sjå også på Høgskolen i Lillehammer som ein nær samarbeidspart framover. Det er ein skule som har mykje sams med HVO i fagportefølje og distriktsprofil.
Leiinga ved HVO diskuterer gjerne konkrete løysingar vidare både med KD og med aktuelle samarbeidspartar. «

Kunnskapsdepartementet og kunnskapsminister Torbjørn Røe Isaksen har som kjent sagt nei til allianseplanane:

Samlet sett mener departementet at alliansen slik den er foreslått, ikke i tilstrekkelig grad vil bedre høyskolenes forutsetninger for å foreta prioriteringer. Slike prioriteringer er nødvendig for å heve kvaliteten på utdanning og forsking, utvikle fagmiljøene til å spille en enda viktigere rolle for regionene der de er lokalisert, eller for øvrig møte utfordringer og muligheter som følge av nasjonal og internasjonal utvikling.

Dei tre alliansepartnerane trur ikkje slik at det er særleg lovande å grave i formuleringar som «slik den er foreslått» eller «i tilstrekkelig grad». Isaksen hadde ved fleire høve alt sagt kva han meinte om alliansen – i god tid før han fekk tilsendt allianseplanen i januar 2016.

Mykje kunne vore sagt om at kunnskapsministren for alliansens del fokuserer på at det trengst å prioritere – men når den same ministeren har opna eller kommentert dei nyfusjonerte høgskulane og universiteta så har pipa hatt ein annan, langt meir positiv lyd, og det vert gong på gong sagt at strukturprosessen ikkje skal vere ein spareprosess. Skal tru kva han eigentleg meiner?

Høgskulen i Volda har no eigentleg rykka tilbake til start, og eg ser nokre få tilgjengelege alternativ:

  • Plan A: Fortsatt sjølvstende.
  • Plan B1: Fusjon med Høgskulen i Sogn og Fjordane.
  • Plan B2: Å bli ein del av profesjonshøgskulen for Vestlandet.
  • Plan B3: Å fusjonere med Universitetet i Bergen.
  • Plan C: Kunnskapsdepartementet instruerer oss.

Plan A, fortsatt sjølvstende er og har vore rektoratets standpunkt, og alternativet som best sikrar at vi kan konsentrere oss om å bruke tid på det daglege arbeidet for å bli stadig betre.

Plan B1 og B2 heng nokså tett i lag med kvarandre.

Dei tre høgskulane Sogn og Fjordane, Bergen og Stord/Haugesund har 3. og 4. februar hatt både felles og eigne styremøte for å diskutere om dei skal starte fusjonsforhandlingar. Dette er kjende aktørar frå vårt samarbeid i UH Nett Vest, og lærarutdanning finn vi på alle dei tre institusjonane.

Slik nettavisene PåHøyden og Khrono formulerer det har både Stord / Haugesund og Bergen sagt ja til å starte fusjonsforhandlingar, medan Høgskulen i Sogn og Fjordane ikkje er heilt klare på det – blant anna ved at dei tydeleg held ei dør open mot Volda.

Her er styrevedtaket til Høgskulen i Sogn og Fjordane, 4. februar 2016:

  1. Styret ber rektor setja i verk sonderingar med HSH og HiB for å greia ut grunnlaget for å starte fusjonsforhandlingar med dei to institusjonane.
  2. Styret ber og rektor om å invitera Høgskulen i Volda til eigne sonderingar.
  3. Styret konstaterer at UiB no ikkje ønskjer ein fusjon med høgskulane, men at rektor på UiB inviterer til tungt fagleg samarbeid med ulike slag organisatoriske former. Styret ber om at sentrale disiplinfagmiljø ved HiSF synleggjer sine ønske om form og innhald på slikt samarbeid ut over det ein kan oppnå i ein eventuell fusjon mellom dei aktuelle høgskulane.
  4. Styret ser det som viktig for den vidare prosessen at vi får nærare avklara:
    – om førstelektor- og dosentstigen framleis skal vera likestilt med førsteamanuensis og professor i samband med masterutdanningane. Styret syner til eiga høyringsfråsegn om dette.
    – situasjonen for disiplinfaga ved HiSF og forholdet til Høgskulen i Volda.
  5. Styret ber rektor leggja fram ein framdriftsplan for den samla struktursaka på neste styremøte.

Det er naturleg nok særleg punkt 1 og 2 i vedtaket til Sogn og Fjordane som er interessant for Høgskulen i Volda: Høgskulen i Sogn og Fjordane vil sondere både i retning av fusjonspartnarane – og i retning av Volda. Men i punkt 1 er det sonderingar av fusjonsforhandlingar, medan i punkt 2 er det meir ope

Høgskolen i Bergen (HiB) har gjort følgjande samrøystes vedtak i struktursaka:

Følgende vedtak ble gjort i sak 024/2016: Fusjonsutredning – Høgskolen i Bergen, Høgskolen Stord/Haugesund, Høgskulen Sogn og Fjordane:

  1. HiB arbeider videre mot en fusjon med en eller flere institusjoner på Vestlandet, og går inn i arbeidet med å utvikle en felles fusjonsplattform for en ny profesjonshøgskole på Vestlandet.
  2. For HiB vil universitetsambisjonen stå fast. Dette vil innebære at en sammenslått institusjon utvikler seg mot et landsdelsuniversitet med profesjons- og arbeidslivsprofil.
  3. HiB vil parallelt med en fusjonsprosess utvikle det faglige og administrative samarbeidet med UiB.

Høgskolen Stord / Haugesund har gjort følgjande samrøystes vedtak i struktursaka:

  1. HSH har som mål å inngå en fusjon med HiB og HiSF.
  2. HSH går inn i arbeidet med å utvikle en felles visjon og ambisjon som gir grunnlaget for en fusjonsplattform for en profesjonshøgskole på Vestlandet.
  3. HSH forutsetter at følgende intensjoner for utviklingen av den nye institusjonen ligger til grunn i den videre fusjonsprosessen:
  • Å bli en del av en fremtidig sterk UH-sektor på Vestlandet der de viktigste samarbeidspartnerne blir UiB, UiS og HiVolda
  • Å bygge sterkere og mer solide fagmiljøer for hele utdanningsløpet og forskning i en ny flerkampusinstitusjon som kan bli et universitet med profesjons- og arbeidslivsprofil.
  • Å bli en konkurransedyktig institusjon i både nasjonal og internasjonal sammenheng – attraktiv for studenter og fagpersoner, ressurstilgang og posisjoner.
  • Å sikre og videreutvikle dagens studiesteder slik at regionrollen ivaretas bedre enn i dag
  • Å kunne svare bedre på de omstillingsbehovene som vil komme.
Høgskolen Stord Haugesunds styrevedtak i struktursaka, 4. februar 2016.
Høgskolen Stord Haugesunds styrevedtak i struktursaka, 4. februar 2016. Foto: www.hsh.no

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kva så med Universitetet i Bergen? Vi har hatt mange gode samtalar og etterkvart fått fram konkrete samarbeidstiltak som vonleg kan gi gode resultat på mediefaga, norsk språk, lærarutdanning, etter- og vidareutdanning og på andre område. Meir konkret er det i ferd med å bli sett ned arbeidsgrupper mellom dei to institusjonane. Fusjon med UiB har ikkje vore aktuelt no – samarbeidet skal vekse fram på fagleg nivå. Men eg ser ikkje vekk frå at vi ein gong i framtida kan bli ein del av Universitetet i Bergen, om vi ønskjer det sjølve.

Plan C: Departementet instruerer.

Universitets- og høgskulelova gjev høgskulestyra svært vide fullmakter, medan Kunnskapsdepartementet skal styre gjennom mål og rammer. Her er nokre aktuelle utdrag:

  • § 9-1.Ansvar for institusjonens virksomhet

–(1) Styret er det øverste organet ved institusjonen. Det har ansvar for at den faglige virksomheten holder høy kvalitet og for at institusjonene drives effektivt og i overensstemmelse med de lover, forskrifter og regler som gjelder, og de rammer og mål som gis av overordnet myndighet.

  • § 9-2.Styrets oppgaver

–(1) Styret skal trekke opp strategien for institusjonens utdannings- og forskningsvirksomhet og annen faglig virksomhet og legge planer for den faglige utvikling i samsvar med de mål som er gitt av overordnet myndighet for sektoren og institusjonen.

Eg kjenner ikkje til at at Kunnskapsdepartementet har gripe inn mot statlege høgskular i spørsmål som vi snakkar om her, og eg trur samanslåing med tvang sit langt inne.

Ein annan måte å gripe inn på enn å instruere kan vere gjennom kvalitetskrav for akkreditering, altså ved å stille så strenge krav at NOKUT kan måtte seie at høgskular eller utdanningar mister akkrediteringa. Store delar av høgskulesektoren – i alle fall dei som driv med lærarutdanning – ventar no på at det omsider skal kome forskrift for Grunnskulelærarutdanning på masternivå.

Kva så med tvang, plan C? Kan vi bli instruert? Regjeringa er svært oppteken av lærarutdanning, og har antyda at omsyn til lærarutdanning kan føre til at dei tek fram hardehanda. Men eg har vanskeleg for å sjå at det er grunnlag for å gjere det innan juni 2016. Kunnskapsministeren sa i spørjetimen på Stortinget at det ikkje ville bli tvang frå Kunnskapsdepartementets side, men at det kunne bli vanskelegare å nå fram i kampen om midlar i konkurranse med større institusjonar.

Så mi vurdering er framleis at dette er svært mykje opp til oss sjølve, og eg gler meg til allmøtet i neste veke!

Høgskulane og regional utvikling

Kronikk i Sunnmørsposten 13.01.2016

Møre og Romsdal fylkeskommune arbeider med ny Forskings- og innovasjonsstrategi for fylket, noko som vart presentert av Anna Marie Hatlestad i ein kronikk i Sunnmørsposten 29. desember der ho meinte det var «perfekt timing» for å kome med ein ny FoI-plan for fylket.

Det er kanskje aldri noko godt eller dårleg tidspunkt for framtidsplanlegging i eit fylke som vårt: Dagleg les vi om problem hos verft og supplyreiarlag. Men samtidig ser vi rekordresultat i oppdrett og anna fiskeri.

Vi les om arbeid med kommunesamanslåingar på lokalt nivå. Men Møre og Romsdal fylkeskommune skal bestå.

Mangfald

Også i høgare utdanning i fylket har vi eit mangfaldig bilde:

Høgskolen i Ålesund blir ein del av NTNU, medan høgskulane i Volda og Molde ønskjer å halde fram som sjølvstendige høgskular.

Dei tre høgskulane er då også ulik fagprofil og orientering.

Eg trur at eit mangfald av løysingar gjev eit meir robust fylke, og håper det også kan bli gjenspegla i ein framtidig plan for forsking og innovasjon.

Men dei statlege høgskulane i Møre og Romsdal har i grunnen kome litt i bakgrunnen i framtidsplanlegginga for fylket. I den gjeldande fylkesplanen står det at eit styrka høgskuletilbod i Møre og Romsdal vil vere viktig for å møte regionale behov for rekruttering, utdanning, forsking og innovasjon. Dette blir ikkje mindre viktig i framtida.

Når Møre og Romsdal fylkeskommune no har oppretta eit høgskulefond så er det eit veldig konkret og godt tiltak for å styrke samarbeid og dialog mellom høgskulane og fylket, og dette er noko høgskulane har merka seg.

Sjølvstende

Høgskulane i Volda, Molde og Lillehammer meiner at vi blir betre regionale aktørar av å halde fram som sjølvstendige høgskular og ha gode samarbeid med andre forskingsmiljø.

Dei tre høgskulane skal denne veka i møte med Kunnskapsdepartementet for å diskutere alliansemodellen – eit unikt innovativt tiltak for samarbeid mellom sjølvstendige høgskular som har ei klar regional forankring. Eg trur at Høgskulen i Volda best kan tene regionen ved å levere høgt utdanna arbeidskraft også i framtida ved at vi held fram som ein lokalt styrt høgskule.

Sagt på ein annan måte: Studentar frå Volda, Molde og Ålesund har lyst til å arbeide i vår region når dei er ferdige med utdanninga si.

Forskingsmiljø

Igjen ser vi at mangfald er viktig. NAV fortel om mange ledige lærarstillingar, noko som er viktig i desse tider då oljebaserte næringar slit.

For Høgskulen i Volda somhar drive med lærarutdanning i nesten 150 år er det viktig å formidle til studentane at dei kan rekne med å finne arbeid i regionen med eksamenspapir frå Høgskulen i Volda.

Med ca 200 forskarar er Høgskulen i Volda blant dei større forskingsmiljøa mellom Bergen og Trondheim. Vi har fleire tilsette med professorkompetanse enn dei fleste statlege høgskular og i fjor leverte forskarane fleire artiklar og bøker enn alle andre høgskular på Vestlandet.

Vi er altså eit levande forskingsmiljø med høg kompetanse, men vi kan nok bli endå betre til å kome i dialog med regionen vår.

Det er likevel tankevekkande at høgskulane ikkje er blant eigarane av den nye FoI-planen. Fylket har valgt Innovasjon Norge, Norges Forskingsråd, LO, NHO, SIVA, KS, Fylkesmannen i Møre og Romsdal og NAV som partar i dette arbeidet.

Helseføretaket er heller ikkje med blant eigarane. I sum står høgskulane og helseføretaket for FoU i fleire hundre millionars klassen i form av FoU-tid for hundrevis av forskarar ved høgskulane og i helseføretaket.

Samarbeid

Vonleg kan vi finne arbeidsmåtar der vi kan arbeide i lag – også for å nå regionale mål.

Ein slik arena for utvikling av felles strategiar er Råd for samarbeid med arbeidslivet (RSA), der høgskulane i Volda og Molde og NTNU Ålesund no har teke initiativ til ein ny start for samarbeidet.

Det er mykje av dei same aktørane som står bak FoI-planen som også er med i Rådet for samarbeid med arbeidslivet, så vonleg kan det bli ein god arena for regional utvikling.

Det er antakelig rett at det er rett tid å kome med ein ny Forskings- og innovasjonsplan for Møre og Romsdal, og eg håper og trur at dei regionale aktørane kan dra i lag både i arbeidet med planen – men ikkje minst når planen skal settast ut i livet.

Sjå også kronikk i Romsdals Budstikke (08.01.2016) av Hallgeir Gammelsæter, rektor ved Høgskolen i Molde: «Hva blir det til med Høgskolen i Molde?».

 

Isaksen: Høgskulane som kvalitetsideal?

På kontaktkonferansen mellom Kunnskaspsdepartementet og høgskular og universitet har Kunnskapsminister Torbjørn Røe Isaksen reflektert vidare omkring den komande kvalitetsmeldinga. Han la blant anna fram ei fempunktsliste, som eg oppfattar som viktige kvalitetstrekk ved høgare utdanning. Med vekt på utdanning.

Dei fem punkta Isaksen drøfta trur eg mange høgskulefolk vil nikke gjenkjennande til. Så kanskje dette er litt «velkomen etter»? Er det høgskulanes innarbeidde arbeidsmåtar som no har vorte også statsrådens ideal. I så fall – veldig kjekt!

Isaksen fem punkt:

1) Høgskulane må ha høge ambisjonar på vegne av studentane. Institusjonane må vise at dei forventar mykje av studentane.

2) Aktiviserande og varierte læringsformer. Ta i bruk ny teknologi, gi gode tilbakemeldingar og bruk varierte formidlingsformer.

3) Dyrk fram ein kvalitetskultur, også på undervisning. Det bør vere like fint å drive undervisning som forsking. Og det er bra å ta ein del av utdanninga i utlandet

4) Inkluder studentane meir i det akademiske fellesskapet, også i forskinga.

5) Styrk samspelet med arbeidslivet. Her er i grunnen akademia vorte gode.

Det er litt uklart for meg korleis desse fem nye punkta skal forståast i høve til dei tidlegare listene over kvalitetskriterier.

Men Isaksen varsla også at sektoren no vil bli invitert til å kome med innspel til den komande stortingsmeldinga som skal leggast fram i 2017.

Oppdatert 8.1.2016: Alliansen og profesjonshøgskulen for Vestlandet – nye utgreiingar og vurderingar.

Nye dokument har kome på bordet i strukturprosessen på Vestlandet, og dei viktige vegvala nærmar seg.

Oppdatering, 8. januar 2016:
NIFU-rapporten (fusjonsutgreiinga for Høgskolen i Bergen, Høgskulen i Sogn og Fjordane og Høgskolen Stord/Haugesund) har vorte revidert.

Høgskulealliansen (Volda, Molde, Lillehammer):

Høgskulen i Volda har omframt (ekstraordinære) styremøte 7. januar med høgskulealliansen og alternativa som einaste sak på dagsorden. Dei to andre alliansehøgskulane har også styremøte omlag på same tid. Det blir møte med fagforeningane på dei tre høgskulane 6. januar.

Kunnskapsdepartementet har gjeve dei tre høgskulane frist til å sende eit felles alliansedokument til Kunnskapsdepartementet 8. januar. Ei snau veke etter, 14. januar, vil Kunnskapsdepartementet ha møte med dei tre høgskulane for å diskutere alliansen vidare.

Kunnskapsdepartementets invitasjon til møte med alliansehøgskulane 14. januar 2016.

Leiinga ved Høgskulen i Volda tilrår at styret ved Høgskulen i Volda sluttar seg til dei tre høgskulanes felles alliansenotat, altså at alliansearbeidet skal halde fram.

I tillegg har leiinga ved høgskulen gjort ei eiga vurdering av alliansen og alternativa, og denne vert også lagt fram på styremøtet. Kort sagt går den ut på at alliansen framstår som det sikraste alternativet for at Høgskulen i Volda skal nå sine strategiske mål.

Du finn alliansenotatet og HVO-leiinga si vurdering av alliansen og alternative på nettsidene til Høgskulen i Volda:

http://www.hivolda.no/hivolda/om-hogskulen/styre-og-leiing/hogskulestyret/saksdokument

Her er Høgskulen i Voldas strategiplan:
http://www.hivolda.no/hivolda/om-hogskulen/styre-og-leiing/styringsdokument

Høgskolen i Molde og Høgskolen i Lillehammer har også styremøte 7. januar med alliansen på dagsorden, og styresakene er offentleggjort.

Styrepapir Høgskolen i Molde.
Styrepapir Høgskolen i Lillehammer.

Profesjonshøgskulen for Vestlandet (Sogn og Fjordane, Bergen, Stord / Haugesund): 

Forskingsinstituttet NIFU leverte like før jul ei fusjonsutgreiing på oppdrag frå Høgskulen i Sogn og Fjordane, Høgskolen i Bergen og Høgskolen Stord / Haugesund. Kunnskapsdepartementet betalte for utgreiinga.

NIFU-rapporten tilrår dei tre høgskulane å halde fram med fusjonsarbeidet:
http://pahoyden.no/2015/12/tilrar-storfusjon-pa-vestlandet

Av oppdraget gjekk det fram at også Høgskulen i Volda skulle takast med i vurderingane av Profesjonshøgskulen for Vestlanet (PHVest), men i denne versjonen er ikkje Volda omtala.

NIFU ser fordelar og ulemper med ein fusjon mellom dei tre høgskulane, og seier blant anna at ein fusjon i seg sjølv ikkje vil styrke dei tre høgskulane på dei fleste av dei 12 kvalitetskriteria frå Kunnskapsdepartementet og Stortinget.

For meg se det ut til at fusjonshøgskulane må konsentrere ressursane for å oppretthalde og byggje ut masterutdanningar og ph.d.-utdanningar – og det kan bety færre masterutdanningar utanfor Bergen. Utgreiinga kan også lesast som at det er naudsynt å flytte ressursar frå forsking og undervisning til administrasjon for å ta ut fusjonspotensialet når det gjeld oppdrag, samspel med regionen og å skaffe internasjonale forskingsmidlar.

Les heile NIFU-utgreiinga på dei tre høgskulanes felles nettstad, fusjonsinfo:
http://fusjonsinfo.no/sentrale-dokument/andre-dokument/

Dei tre fusjonshøgskulane skal ha felles styremøte 2. februar og vil då bestemme seg for om dei skal gå inn i fusjonsforhandlingar eller ikkje.

Debatten går nok på dei tre høgskulane om vegen vidare. På bloggen Krohnargument ved Avdeling for samfunnsfag ved Høgskulen i Sogn og Fjordane har Gunnar Yttri skrive eit innlegg med ei grundig vurdering av NIFU-utgreiinga. Han etterlyser blant anna manglande vurdering av samarbeid med Høgskulen i Sogn og Fjordane.

Vegen framover i strukturprosessen?

På julelunsjen til Forskarforbundet drodla eg litt omkring kva som skulle bli vegen framover i strukturprosessen for Høgskulen i Volda. Drodlinga vart til ei teikning – eit flytdiagram (kanskje?) som var eit forsøk på å synleggjere vegvala som Høgskulen i Volda står overfor. Og som dei andre høgskular og universitet som vi har ein relasjon til også driv og tenkjer på samtidig som oss.

Johann Roppen
Voldarektor Johann Roppen: Kva skjer vidare i strukturprosessen? Foto: Per Straume.

Ein ny versjon av teikninga la eg fram for dekanmøtet onsdag 9. desember og på styremøtet torsdag 10. desember la eg så teikninga på bordet for styret undervegs i diskusjonen om strukturdebatten. Teikninga er eit forsøk på å synleggjere det som pr i dag framstår som dei mulege alternativa i strukturprosessen for Høgskulen i Volda.

Her er teikninga: Strukturprosess-skisse-JR-2015-12-09

Som det vart kommentert på styremøtet så vil ein sjeldan fange alle mulege alternativ i ei slik teikning – og prosessen vil til ein viss grad leve sitt eige liv. Det vil overraske meg om røynda blir så rettlinja som i teikninga.

Men det viktigaste er at Høgskulen i Volda uansett må og skal og bør samarbeid med andre institusjonar i strukturprosessen. Men eg er rimeleg sikker på at sjølvstendet vert best teke i vare gjennom ein alliansemodell, så det må vere plan A for Høgskulen i Volda.

Men eg er også sikker på at alliansen blir betre om Høgskulen i Sogn og Fjordane også blir med.

Styret ved Høgskulen gjorde vedtak om å ta til etterretning utgreiinga frå administrasjonen, men la til at leiinga må vere merksam på kvalitetskriteria som er stilt frå Kunnskapsdepartementet. Så alliansearbeidet held fram.

Dei tre alliansehøgskulane vil levere plan A(llianse) til Kunnskapsdepartementet 8. januar – og så får vi svar frå departementet – kanskje alt 13. januar – om korleis Allianseplanen blir vurdert av vår eigar. Etter dette bør det bli klart om og når Høgskulen i Sogn og Fjordane kan og ønskjer å bli med i alliansen.

Har vi så ein plan B, C og D om alliansen ikkje blir «godkjent»?

Nettavisa Khrono skreiv 10. desember ein fyldig artikkel om status blant anna for Høgskulen i Volda i strukturprosessen. Artikkelen er vel verd å lese og handlar litt om alternativa framover:

«Allianse slit med plan C, D og …» (Khrono, 10. desember).

Det er nok heilt rett som det står i Khronos overskrift, at Høgskulen i Volda vil slite om alliansestrevet er til inkjes. Det må presiserast at det ikkje er noko dårleg alternativ med fortsatt sjølvstende – utanfor alliansar og fusjonar. Det er ikkje slik at Høgskulen i Volda MÅ inngå i alliansar eller fusjonar.

Men som eit tankeeksperiment kan det vere nyttig å gå inn i teikninga (flytdiagrammet) og prøver å følgje trådane vidare i retning av fusjon, så opnar det seg ei rekkje alternativ – teoretisk sett. Det er spørsmål vi vil møte – og måtte svare på.

Men dei fleste pilane (på teikninga) peikar i retning av fortsatt sjølvstende for Høgskulen i Volda.

Tida går … 

Kva skjer vidare i strukturprosessen? Tida er svært viktig – også her. Her er nokre viktige datoar:

  • 18. desember 2015: NIFU-utgreiing om profesjonshøgskulen for Vestlandet.
  • 8. januar 2016: Alliansehøgskulane leverer alliansedokument til Kunnskapsdepartementet.
  • 13. januar 2016: Alliansehøgskulane møter Kunnskapsdepartementet.
  • 28. januar 2016: Styremøte ved Høgskulen i Volda.
  • 2. februar 2016:  Felles styremøte for høgskulane i profesjonshøgskulen for Vestlandet (HiSF, HiB, HSH).
  • 10. mars 2016: Ordinært styremøte ved Høgskulen i Volda. Det kan bli omframt styremøte i februar om det trengst.

Det går ikkje så godt fram av teikninga (flytskjemaet), men etter som tida går vil blir det færre alternativ for Høgskulen i Volda – det er ikkje berre vi som tenkjer og grunnar på desse spørsmåla. Ting skjer rundt oss. Kven hadde trudd for litt over eitt år sidan at Høgskolen i Ålesund 1. januar 2016 blir overtatt av NTNU?

Ein nærliggande prosess som vil avgrense alternativa for Høgskulen i Volda er om andre høgskular startar fusjonsforhandlingar. Det vil vere naturleg å starte fusjonsforhandlingar med å slå frå seg andre alternativ. Mitt generelle inntrykk av slike forhandlingar er at bordet fangar. Det kan kjennast verre ut å avbryte forhandlingane enn å godta eit dårleg eller usikkert resultat.  Tida vil vise kva som skjer.

Korleis står dei andre høgskulane rundt oss i desse diskusjonane?

Høgskulen i Molde har styremøte 16. desember og av styrepapira går det fram at vår potensielle alliansepartnar eigentleg ikkje har ein plan B om alliansen av ein eller annan grunn ikkje let seg gjennomføre.

Styrepapir for Høgskulen i Molde (16. desember 2015)

Nettavisa Panorama har ein brei omtale av styremøtet i Molde:
http://panorama.himolde.no/2015/12/17/vil-sta-alene-med-allianse-eller-samarbeidsavtaler/

Styrevedtaket gjeldande allianse i Molde blei slik:

Etter debatten sluttet et enstemmig styre seg til følgende vedtak om alternativ til UH-allianse: «HiM alene, men med økt fokus på samarbeidsavtaler.»

Høgskulen i Sogn og Fjordane hadde styremøte 17. desember. Rektor Rasmus Stokke skreiv i møteinnkallinga følgjande om alliansen:

«Rektor ser framleis på dette [alliansen] som eit alternativ viss vi vel å ikkje gå vidare i forhandlingar sørover.»

I styrepapira er det også presentert resultat av ei spørjeundersøking blant dei tilsette på Høgskulen i Sogn og Fjordane med vurderingar av kva profesjonshøgskulen kan få å seie for Høgskulen i Sogn og Fjordane.

I undersøkinga vart dei tilsette også spurt om kva dei tenkte om samanslåing med Høgskulen i Volda. Det virkar ikkje som det er stor entusiasme for samanslåing berre med Volda – skepsisen er kanskje særleg stor blant einingsleiarane:

Resultat frå spørjeundersøking blant tilsette ved Høgskulen i Sogn og Fjordane
Eitt av resultata frå spørjeundersøking blant tilsette ved Høgskulen i Sogn og Fjordane

På sjølve styremøtet vil også NIFUs utgreiing av Profesjonshøgskulen for Vestlandet bli presentert.

Styrepapir for Høgskulen i Sogn og Fjordane (17. desember 2015).

Høgskolen i Lillehammer har styremøte 15. desember og får nytt styre i 2016. På møtet vil leiinga legge fram ein munnleg presentasjon av status i strukturprosessen.

Styrepapir for Høgskolen i Lilehammer (15. desember 2015).

Det blir nokre spennande veker i januar-februar. Men vonleg vil styret ved Høgskulen i Volda på møtet 10. mars sjå ein tydeleg veg framover.

Eller som statssekretær Bjørn Haugstad sa på eit møte med alliansehøgskulane i september 2015:

– Vi kan ikkje halde på i det uendelege med strukturprosessen.

Samanslåing er bra – men samlokalisering er best?

Høgskulen i Volda blei til ved samanslåing av Volda lærarhøgskule og MRDH Volda i 1994. Same året vart flesteparten av dagens statlege høgskular også etablerte gjennom ei rekkje samanslåingar.

I strukturdebatten har det av og til vorte peika på at Høgskulen i Volda er resultat av ei samanslåing. Det kan då virke rart at mange i Volda er i mot nye samanslåingar. Var det ikkje rett å slå saman dei to høgskulane i 1994?

Høgskulesamanslåing i Volda i 1994: Sverre Måseidvåg, Gudmund Hernes og Ketil Jarl Halse
Høgskulesamanslåing i Volda i 1994: Sverre Måseidvåg, rektor Volda lærarhøgskule, dåverande kunnskapsminister Gudmund Hernes og Ketil Jarl Halse, rektor ved Møre og Romsdal Distriktshøgskule Volda.

 

 

Korleis gjekk det med samanslåingane i 1994? Dette fekk Noregs forskingsråd i oppdrag å svare på. Forskingsrådet fekk hjelp frå blant andre NIFU, Møreforsking Molde og Universitetet i Bergen (institutt for administrasjons- og organisasjonsvitskap) for å gjennomføre evalueringa. Arbeidet vart gjort i åra 1996-1999. Leiar for styringsgruppa for evalueringa var Petter Aasen som i dag er rektor ved Høgskolen i Buskerud og Vestfold.

Ole-Jacob Skodvin stod som forfattar av delrapport nr 6: Administrasjon og faglig samarbeid ved samlokaliserte høgskoler og nettverkshøgskoler. (1999).

Nemninga samlokaliserte høgskular omfatta høgskular som vart samla på eitt høgskuleområde og/eller ein studiestad. Nettverkshøgskular hadde fleire studiestader. Det beste dømet på ein nettverkshøgskule har kanskje vore Høgskolen i Hedmark som oppgir heile seks studiestader (Elverum, Hamar, Rena, Blæstad, Evenstad og Kongsvinger). NTNU held på si side til i over 30 hus i Trondheim – og Høgskolen i Sør Trøndelag har også campus fem stader i Trondheim. Så nettverkshøgskular- og universitet er antakelig det normale.

Men det kan virke som at det normale ikkje er det optimale. Samlokalisering av campus ser ut til å vere ønskjeleg – sjølv om vi sidan 1994 blant anna har fått distanseovergripande verktøy i rikt monn. Det er nok å peike på at langt frå alle norske forskarar hadde internett på sin arbeidsplass i 1994.

Regjeringa, NTNU-leiinga og lokalpolitikarar i Trondheim var svært glade over å kunne presentere planar for eitt stort felles universitetsområde i Trondheim der både NTNU og den noverande  Høgskolen i Sør-Trøndelag skal samlast.

Regjeringen samler NTNU (Universitetsavisa 8. september 2015).

 

Universitetet i Bergen arbeider også aktivt for å utvikle forskingsklynger basert på geografisk nærleik i Bergen.

For oss som bur utanfor dei store byane er avstandar og reisetid sjølvsagte og tunge storleiker som vi tek med i all planlegging, og som også veg tungt for mange i strukturdebatten. Skal vi til Oslo, Bergen eller Trondheim er det i praksis ei dagsreise. Men fagfolka samarbeider likevel gjerne med forskingsmiljø i desse byane.

I dei store universitetsbyane er universiteta spreidde ut over heile byen. Men det er likevel snakk om reiseavstandar som kan målast i minutt – og ikkje i dagsreiser.

Det virkar difor framandt at avstand  blir brukt som avgjerande argument for samlokalisering og å byggje universitetsbygg for milliardar av kroner.

I eit byplanperspektiv finst det nok gode argument for å spreie aktivitetar rundt om i byen.

Evalueringsrapportane frå 1996-1999 fortalde også om andre erfaringar med samanslåingane. Var det skilnader mellom høgskular som vart samla på ein stad – til dømes i StudiebygdA Volda der to høgskular vart ein – og på høgskular som heldt til på fleire stader? Var det rett og nødvendig å samlokalisere?

Det er kanskje overraskande at Skodvin og hans forskingslag kom fram til at det ikkje var så mykje dyrare å ha høgskular på fleire studiestader enn å ha høgskular samla på eitt campus. I det minste gjaldt dette administrative kostnader. Men nettverkshøgskulane hadde ein mindre sentraladministrasjon og større lokaladministrasjon enn samlokaliserte høgskular.

Samlokalisering og store sentrale einingar såg altså ut til å kreve større sentraladministrasjon enn mange spreidde einingar.

Evalueringa av 1994-samanslåinange viste også at det var vanskeleg å få til fagleg samarbeid på tvers av tidlegare institusjonsgrenser – uansett om høgskulane var samlokaliserte eller ikkje. Dei tilsette ved høgskulane sa gjennom ei spørjeskjemaundersøking at dårleg administrativ tilrettelegging, kulturskilnader og geografisk avstand var viktige hinder for samordningstiltak, felles undervisning og fagleg samarbeid. Geografisk avstand vart oppfatta som eit særleg viktig hinder for tilsette ved nettverkshøgskular (side 61). Men det var ikkje så lett å få til faglege samarbeid  på tvers av fagmiljøa om dei kom under same tak heller. Kanskje er geografisk avstand ei orsaking for å ikkje drive fagleg samrøre?

Eit skremmande framtidsbilde er at dei store sentrale einingane blir seg sjølv nok, med store kostesame bygg som må fyllast med aktivitet, ein sterk sentraladministrasjon som byggjer opp seg sjølv – og med nobelprisar som overordna ambisjon – på bekostning av dei mindre nodane i nasjonale nettverk.

Volda ved vegskiljet

Høgskulen i Volda har antakelig tre alternative vegval for framtidige alliansar og fusjonar. Ingen av dei er enkle og tydelege, og ingen av dei framstår som godt merka trygge løyper med opptrakka spor og kjentfolk å spørje. Det finst heller ikkje noko kart. Kanskje er det også slik at nokre av vegvala fører fram til same stad, og det ser ut til å vere Bergen.

På styreseminar/styremøte 29.-30. oktober kjem dei aktuelle vegvala til å bli presenterte for høgskulestyret. Det bør bli eit spennande møte!

Dei tre alternativa ser i dag ut til å vere desse:

1. Allianse mellom sjølvstendige institusjonar

Det siste halvåret har dei tre høgskulane i Molde, Volda og Lillehammer hatt fleire møte for å utvikle ideen om ein høgskuleallianse. Den grunnleggande ideen er at dette skal bli ein allianse mellom sjølvstendige regionale høgskular. Eit alliansesamarbeid vil sikre at det også i framtida vil vere høgre utdanning av god kvalitet i regionane.

Leiinga ved Høgskulen i Volda har arbeidd med dette spørsmålet sidan det vart klart at Høgskulen i Ålesund blei ein del av NTNU. Høgskulestyret bad då administrasjonen ved Høgskulen i Volda om å  innleie samtalar også med Lillehammer, og det har både tidlegare og noverande leiing ved dei tre høgskulane gjort.

Rektoratet gjekk til val på ei sjølvstendelinje for høgskulen. Pr i dag ser ein allianse ut til å vere den beste måten å halde på sjølvstendet på. Men til sjuande og sist er det naturlegvis Kunnskapsdepartementet som bestemmer.

Kunnskapsdepartementet har invitert dei tre alliansehøgskulane til eit møte om alliansealternativet 23.oktober. For dei tre høgskulane har nok alliansealternativet ulik status. For Høgskolen i Molde er det einaste alternativ, for Høgskolen på Lillehammer og for Volda er dette eitt av fleire alternativ.

2. Universitetet i Bergen – og Volda:  

Universitetet i Bergen har signalisert at dei ønskjer seg eit tettare fagleg samarbeid med Høgskulen i Volda – etter mønster frå samarbeidet UiB har med Høgskulen i Bergen. Det er særleg på dei to områda mediefag og norsk at universitetet har merka seg at Volda har sterke fagmiljø. Det kjem truleg ein invitasjon om kort tid der universitetet seier meir om kva dei tenkjer om samarbeidet, og den vil bli lagt fram for hgøskulestyret.

Utspelet frå UiB kan minne om eit alliansesamarbeid med ein annan aktør enn dei tre alliansekameratane Volda, Molde og Lillehammer. Men samtidig virkar det som at Universitetet i Bergen i framtida ser føre seg ein fusjon  mellom universitetet og Høgskulen i Bergen.

3. Profesjonshøgskulen/-universitetet for Vestlandet.

Høgskulane i Sogn og Fjordane, Bergen og Stord / Haugesund er i ferd med å starte ei utgreiing av ein profesjonshøgskule eller kanskje eit framtidig profesjonsuniversitet for Vestlandet. Lærarutdanning, ingeniørfag og sjukepleie er viktige fagområde for alle dei tre høgskulane og utgreiinga bør kunne hjelpe høgskulane til å vurdere om ein fusjon vil styrke utdanningane. Kunnskapsdepartementet har invitert til denne utgreiinga og betalar kostnadene. Departementet ønskjer truleg at utgreiinga skal vere klar på nyåret slik at høgskulane kan bruke våren på å vurdere om dei skal fusjonere. Kunnskapsdepartementet ønskjer seg fusjonar med verknad frå 1.1.2017, og då må vedtaka gjerast våren 2016.

Høgskulen i Volda vart på eit møte i Bergen 7.-8. september invitert med i denne utgreiinga. Leiinga og høgskulestyret i Volda har førebels venta med å meine noko om dette, men det ville vere ein fordel om det låg føre ein konkret invitasjon til høgskulen slik at høgskulestyret kan ta stilling til dette alternativet på komande styremøte 29.-30. oktober.

Kva bør HVO gjere?

Styret bør etter mi meining vurdere nøye alle dei tre alternativa – men ikkje låse seg til det eine eller det andre no. Faglege samarbeid skal Høgskulen i Volda uansett drive med mange aktørar – det er både naturleg og nødvendig.

Det skjer også andre viktige ting som antakelig vil påverke vegvalet for Høgskulen i Volda. 1. november vil rammeplanutvalet for grunnskulelærarutdanning på masternivå kome med sitt framlegg til korleis lærarutdanning på masternivå skal sjå ut frå 2017. Ein skal ikkje sjå bort frå at det som står her vil kunne påverke vegvalet til høgskulen. Så det er også ein grunn til å vente med å ta avgjerd om det endelege vegvalet.

Kva skjer framover?

Kva skal høgskulestyret meine om HVOs framtid? Sjølvstende, allianse, fusjon?

Foto: Hotell Sagafjord
Sæbø: Arena for styreseminar 29.-30. oktober 2015. Foto: Hotell Sagafjord

Høgskulestyret ved Høgskulen i Volda har sitt første møte hausten 2015 torsdag 24. september. Kva vil dei meine om Høgskulen i Voldas framtid? Bør høgskulen halde fram som sjølvstendig institusjon? Er allianse vegen å gå? Er fusjon det beste? Og kven vil det kunne bli allianse eller fusjon med?

Dette er store spørsmål som heilt sikkert vil prege styrearbeidet mykje tida framover, og for å fjerne all tvil: Dette er det styret som bestemmer. Universitets- og høgskoleloven er tydeleg på det.

Her er møteplanen til høgskulestyret hausten 2015 og våren 2016. 

Møta i høgskulestyret er opne for alle.

Det er lagt opp til at det nye styret skal få ein presentasjon av alle avdelingane på høgskulen og naturlegvis også fellesadministrasjonen. Det vil skje på dei tre første styremøte i 2015:

  • 24. september: Avdeling for mediefag og Avdeling for kulturfag.
  • 29.-30. oktober: Avdeling for humanistiske fag og lærarutdanning og Avdeling for samfunnsfag og historie.
  • 10. desember. Fellesadministrasjonen

Styret skal møtast på Sæbø til to dagars styreseminar 29.-30. oktober og der vil strukturdebatten også stå på dagsorden. Det kan vere aktuelt å få eksterne representantar til delta på styreseminaret utan at det er bestemt noko om det enno.

Det er eit nytt styre som skal samlast for første gong 24. september. Høgskulen i Volda har som kjent ei styringsordning med valt rektor som også er styreleiar, og der høgskuledirektøren er  sekretær for styret.

Her er styremedlemmene:

Interne representantar (rektorat og tilsettevalde)

  • Styreleiar, rektor Johann Roppen
  • Nestleiar, prorektor Jens Standal Groven
  • Representant for administrativt tilsette: Kontorsjef Kjell-Einar Dagfinrud.
    • Vararepresentant: Rådgjevar Solveig Margit Sunde
  • Representantar for fagleg tilsette:
    • Professor Tor Johan Ekeland.
    • Høgskulelektor Janne Heggvoll.
    • Nummererte vara for fagleg tilsette: 1) Førsteamanuensis Ivar John Erdal, 2) Vararepresentant: Amanuensis Bente Mari Afset

Resultata er også presenterte i Valnytt nr 3/2015.

Studentrepresentantar

  • Pernille Solvang. Vararepresentant: Joanna Antoniak
  • Stig Ove Brobakke. Vararepresentant: Serghei Levcenco

Eksterne representantar

  • Endre Brunstad, Nesttun. Vararepresentant: Rune Johan Krumsvik, Bergen (oppnemnt av Kunnskapsdepartementet)
  • Inger Østensjø, Stavanger. Vararepresentant: Åslaug Krogsæter, Nordfjordeid (oppnemnt av Kunnskapsdepartementet)
  • Terje Heggem, Molde. Vararepresentant: Petter Bjørdal, Ørsta (oppnemnt av Møre og Romsdal fylkeskommune)
  • Kristin Marie Sørheim, Torjulvågen. Vararepresentant: Ingrid Opedal, Volda (oppnemnt av Møre og Romsdal fylkeskommune)

På første styremøte har direktør Jacob Kjøde lagt fram ei saksutgreiing som gjev bakgrunn for strukturspørsmåla. Kva har så direktøren skrive? Dei som er mest interesserte kan sjølve lese styresakene: Her er sakene som skal opp på møtet 24.09.2015 – i lag med sakspapir frå tidlegare møte.

Om ein går inn i saka er det kanskje dei avsluttande merknadene som flest er mest spente på, i siste del av saksutgreiinga finn vi direktørens førebelse vurderingar – her er dei klipt rett ut av saksutgreiinga:

Førebels vurdering av situasjonen

Etter at Høgskolen i Ålesund vedtok å gå til NTNU, er det ikkje noko alternativ til sjølvstende som utan vidare peiker seg ut som «den beste løysinga» for HVO. Vi har mange kvalitetar som gjer at vi kan halde fram som sjølvstendig institusjon. Når det gjeld dei faglege krava til å drifte den nye lærarutdanninga, ligg vi godt an – faktisk betre enn fleire av dei større institusjonane. Utfordringa vår er å rekruttere tilstrekkeleg med studentar til at vi kan gi dei fleire faglege val til fordjuping. Vil vi makte det åleine eller kan rekrutteringa bli betre ved at vi slår oss i lag med andre?

Vurderinga mi er så langt at vi bør greie ut ulike alternative strukturar, inkludert alliansemodellen.

Så langt har styret prioritert regionale modellar, ikkje tilknyting til ein storbyinstitusjon. Den prioriteringa bør framleis gjelde. HiSF har ein del av dei same utdanningane som HVO, og dei er sårbare når det gjeld den nye lærarutdanninga. HiSF bør vere ein interessant samtalepartnar i dei vidare diskusjonane om struktur. Invitasjonen frå UiB må følgast opp.

Mediautdanning og nynorsk er nasjonale satsingsområde for HVO, og vi treng gode støttespelarar for å utvikle dei vidare. Eit anna spørsmål er om HVO skal vere med på utgreiinga om ein profesjonshøgskule på Vestlandet. Det er kanskje tidleg å ta stilling til det no, men det bør vere gjenstand for diskusjon på styreseminaret. I den vidare diskusjon må vi få til betre medverknad frå dei fagtilsette enn det vi makta i førre runde.

Så langt direktørens saksutgreiing. Eg meiner han har lagt fram ei tydeleg og balansert saksutgreiing som er eit godt utgangspunkt for vidare diskusjon. Det er ikkje lagt opp til vedtak i første møtet i denne saka – dette er altså ei drøftingssak.

Prorektor Jens Standal Groven og eg har gått til val på at vi meiner det er best for Høgskulen i Volda å halde fram som sjølvstendig høgskule. Dette er naturlegvis eit syn som vi vil argumentere for også i styreromet, og eg er spent på korleis diskusjonane blir.

Sjølvstende betyr ikkje aleinegang. Tvert i mot har Høgskulen i Volda alt å vinne på å delta i faglege samarbeid med andre høgskular og universitet, forskingsinstitutt og ikkje minst med regionale aktørar. Alliansesamarbeidet med Molde og Lillehammer er nettopp eit døme på det, og eit innovativt forsøk på å arbeide fram ein tredje veg – eit alternativ til sjølvstende eller fusjon.

Det ville også vere respektlaust overfor Kunnskapsdepartementet som vår eigar og overfor andre UH-institusjonar om vi ikkje lytte til kva dei meiner i den overordna strukturdebatten og følgjer med på kva som skjer både i fylket, på Vestlandet og i resten av landet. Invitasjonen frå Universitetet i Bergen oppfattar eg som noko heilt nytt i strukturdebatten – i alle fall for Høgskulen i Voldas del – og eg er difor interessert i å finne ut meir om kva universitetet legg i dette.

Det vert fort mange ballar å halde styr på når ein går inn struktursaka. Eg reknar med at særleg dei nye representantane ønskjer å ha tid til å sette seg inn i dei mange spørsmåla som saka reiser. Som styreleiar ser eg fram til både å bli kjent med styremedlemmene og til gode diskusjonar og godt arbeid til beste for Høgskulen i Volda.

 

Stortinget oppmodar Isaksen til å akseptere høgskulealliansar

Stortinget debatterer Konsentrasjon for kvalitet 11. juni. (Foto: www.stortinget.no)

Kyrkje, undervisnings- og forskingskomiteen på Stortinget la torsdag 4. juni fram si tilråding i behandlinga av stortingsmeldinga Konsentrasjon for kvalitet.

Komiteen oppmodar regjeringa til å la alliansar få sjansen til å prøve seg som ein alternativ veg til å oppnå høgare kvalitet.

Her er lenkje til Stortinget si behandlinga av saka. 

Hovudinntrykket av komitèbehandlinga er at det meste er avklara før behandlinga i samla storting 11. juni.

Opning for allianse?

Det mange i Volda var mest spent på var antakelig om fleirtalet i komiteen ville insistere på at høgskular som vart rekna som for små til å halde fram aleine måtte fusjonere med andre – eller om det blir opning for alternative samarbeid. Fleirtalet i komiteen sa følgjande om alternativ til fusjon:

Under avsnittet 2.4 Fremtidens universitets- og høgskolesektor sluttar fleirtalet i komiteen seg til at det er nødvendig med sterkare konsentrasjon i sektoren og er samde i at dette skal Kunnskapsdepartementet avgjere til sist. Men så skriv ein samla komite:

«Komiteen viser videre til at enkelte andre institusjoner fremdeles utreder alternativene for sammenslåinger og andre typer faglig samarbeid, og at regjeringen vil føre dialog med disse i tiden fremover basert på de omtalte kvalitetskriteriene.

I denne sammenheng har komiteen merket seg at det fra enkelte institusjoner har kommet et ønske om å vurdere andre mulige samarbeidsformer for å høyne kvaliteten etter kriterier skissert i meldingen.

Komiteen ber regjeringen ikke utelukke muligheten til at institusjonene kan legge opp til å øke kvaliteten gjennom forpliktende samarbeid.

Det vil være opp til departementet, i samarbeid med NOKUT, å vurdere hvorvidt økt kvalitet oppnås på denne måten i hvert enkelt tilfelle. Ansvaret for den samlede strukturen i sektoren ligger hos regjeringen, menkomiteen forventer at vurderingene skjer i nær kontakt og dialog med den enkelte institusjon.»

Det er altså Kunnskapsdepartementet som avgjer framtidig struktur i høgare utdanning, men KUF-komiteen har kome med ei svært sterk oppmoding til departementet om å la institusjonar få prøve ut «forpliktande samarbeid».

Finansieringa skal gjennomgåast

Komiteen var også svært klar i spørsmålet om finansiering av høgare utdanning. Dei gamle universiteta ville helst at finansieringsordninga ikkje skulle bli endra, dei nye universiteta såg sterkt behov for ein gjennomgang. Høgskulane har vore delte i spørsmålet.  Høgskulen i Volda har svært låg grunnløyving og dermed alt å vinne og lite å tape på at finansieringsordningane blir gjennomgått.

Sjølv er eg heilt samd i at det er på sin plass å ta ein gjennomgang av finansieringa av høgare utdanning. Det ville også vere nokså ulogisk å gjennomføre store strukturendringar og så la finansieringssystemet halde fram som om ingenting hadde skjedd.

Stortinget avgjer 11. juni

Stortinget avgjer heile saka 11. juni etter at komiteen no har halde sin frist som var å levere saka 4. juni. Med såpass klare fleiretal i komitebehandlinga er det vanskeleg å tenkje seg at partia skal ombestemme seg på den komande veka.

 

Tilsett eller vald rektor: Er det eigentleg spørsmålet?

Oppdatering: 18.12.2017:
I styremøte 8.mars 2017 vedtok høgskulestyret i Volda med 6 mot 5 røyster at høgskulen skal halde fram med vald rektor. Dette vedtaket vart gjort før stillinga som direktør vart lyst ut fordi innhaldet i ei direktørstilling er svært ulikt om høgskulen har tilsett eller valt rektor.

I stortingsmeldinga om struktur i høgare utdanning Konsentrasjon for kvalitet står følgjande lese under Tiltak i punkt 6.3. at regjeringa vil:

«gå inn for å endre universitets- og høyskoleloven slik at ekstern styreleder og ansatt rektor blir hovedmodell for styring og ledelse av institusjonene»

Det ser ut til at Arbeidarpartiet støttar dette framlegget – så då er det nok fleirtal i Stortinget for at tilsett rektor vert normalordninga. Men det er framleis slik at det er opp til institusjonane sjølve – altså høgskulestyra – å bestemme om dei vil ha tilsett eller vald rektor. Inntil vidare kan det vel seiast.

Framlegget om å gå klart i retning av at tilsett rektor er det normale har vekt debatt i universitets- og høgskulesektoren. Universitetsrektorane på dei «gamle» universiteta i Oslo og Bergen var raskt ute med å ta avstand frå framlegget og argumenterte for at rektorar framleis bør veljast: «Vi er valgte og vi leder», var deira bodskap.

På nettsida Opprop har det no i sluttan av mai 2015 kome inn godt over tusen underskrifter på kampanjen: «Ja til valgte ledere ved universiteter og høgskoler». På den andre sida står nytilsett HIOA-rektor Curt Rice, som kallar heile debatten for storm i et vannglass. Betyr det ikkje så mykje om rektor er tilsett eller vald?

På NOKUTs store konferanse om studiekvalitet kom det fram at tidlegare rektor ved Syddansk universitet Jens Oddershede meinte at i Danmark hadde det var uråd å gjennomføre fusjonar med valde rektorar.

Dette ser i alle fall ikkje ut til å stemme i Noreg. Blant institusjonane som har eller er i ferd med å slå seg saman med andre har valde rektorar. Blant høgskulane på Vestlandet er det vald rektor over nesten heile linja:

  • Høgskulen i Volda: Vald rektor.
  • Høgskolen i Ålesund: Vald rektor.
  • Høgskolen i Molde: Vald rektor.
  • Høgskulen i Sogn og Fjordane. Tilsett rektor.
  • Høgskolen i Bergen: Vald rektor.
  • Høgskolen Stord Haugesund: Vald rektor.

Ser vi over fjellet så ser vi at både Høgskolen i Lillehammer og Høgskolen i Hedmark i 2015 skiftar frå vald til tilsett rektor. Også på nasjonalt plan går utviklinga klart i retning av det blir fleire tilsette og færre valde rektorar på høgskulane.

Eg tiltrer som rektor ved Høgskulen i Volda frå 1. august 2015 i lag med prorektor Jens Standal Groven. Vi vart valde med 82 prosent av røystene. Diverre var det berre 190 som deltok i valet – av nærare 4.000 røysteføre studentar og tilsette. Men meir tankevekkande er det at vi ikkje hadde motkandidatar. For fire år sidan var det heller ikkje motkandidatar til noverande rektor Per Halse og prorektor Marie Nedregotten Sørbø.

For kvart val som går utan to kandidatar å velgje mellom – til større grunn er det til å spørje seg om tida er ute for valgt rektorat.

Eller sagt på ein annan måte: Den største uvissa omkring ordninga med vald rektor skapar vi som arbeider på høgskulen sjølve: Ved at det er få som stiller opp i rektorvalet.

Ønskjer vi å beholde ordninga med vald rektor så må vi syte for at det blir reelle val med fleire kandidatar å velgje mellom.

Kva betyr det så om rektor er vald eller tilsett? Dette er regulert i Universitets- og høgskulelova. Den prinsipielt viktigaste endringa meiner eg ikkje handlar om tilsettingsforholdet til rektor – men derimot samansettinga av styret. Med vald rektor er rektor også styreleiar. Med tilsett rektor skal styreleiar velgjast blant dei eksterne styrerepresentantane. Og dei eksterne styrerepresentantane skal etter framlegget i Konsentrasjon for kvalitet peikast ut av Kunnskapsdepartementet.  Og det er altså styret som tilset rektor.

I sum betyr overgang frå vald til tilsett rektor at tilsette misser makt – eller potensiell makt. Kven som i staden får meir makt kan ein lure på – men det ser for meg ut til at departementet potensielt sett får sterkare innverknad på aktiviteten på høgskulane ved tilsett rektor enn ved vald rektor. Eitt anna framlegg i Konsentrasjon for kvalitet går også  i denne retninga: Det blir gjort framlegg om at fylka skal misse retten til å peike ut to av dei eksterne styrerepresentantane – og at departementet skal peike ut alle fire.

Så spørsmålet handlar ikkje berre om tilsett eller vald rektor – men kor sterk styring departementet skal ha over høgskular og universitet.