Måned: november 2016

Forskrift, det vi gjorde sist eller tradisjon?

Eg har gjennom praktisk arbeid lært at det er dårleg handverk å ta utgangspunkt i det førre i staden for eit fast punkt.

Om ein skal legge eit bjelkelag, så er det ikkje lurt å måle 60cm, og deretter 60 cm frå den bjelken, og 60 cm frå den neste og så vidare. Måler ein 2 mm feil då, så vert det ein heil del etter kvart. Då er det nemleg slik at 60+60+60+60 ikkje alltid vert 240, men gjerne 241 eller 239. Ein skal difor måle frå kanten og merke av på 60, 120, 180, 240 og så bortetter. Då er sjansen for at feila et på seg vesentleg mindre.

Slik er det også når ein planlegg undervisning. Når ein i revisjonar tek tak i førre år og erfaringar med førre år, så driv ein kvalitetsarbeid på ein god måte, men ein må også halde fast på det stabile. Det faste punktet. Eit emne på 15 vekttal skal etter norma på sosialfag ved HVO ha omlag 1000 sider pensum. Om ein i revisjonar legg til 25 sider kvart år, og eit anna emne reduserer tilsvarande, så tek det ikkje lang tid før landskapet vert ulikt kartet. Slik er det også med talet undervisningstimar. Når ein i tillegg byttar ut namna på emna med det ein definerer som betre namn enn dei som er i rammeplanen – då vert det enno lettare å gjere feil.

Tenkjeskrive eller viseskrive

Fram til oktober 2016 var eg lærar for 12-åringar. No er «elevane» dobbelt så gamle, men mange av prinsippa er dei same.

Når ein skal lære, er skriving ofte viktig. I min røyndom er det i hovudsak to sortar skriving. Tenkjeskriving og viseskriving. Tenkjeskriving handlar om å ta inn noko, frå ein lærar, frå eit intervjuobjekt, frå ei bok, eller frå fantasien for den del. Då skriv ein for sin eigen del. Viseskriving er for andre. Då skal ein vise andre kva ein veit eller ein skal vise dei andre kva ein har fantasert fram (til dømes i ein roman). Prøva, avisartikkelen, novella og visa kjem inn i denne kategorien skriving.

Når ein skriv bearbeider ein ny kunnskap på fleire måtar. Dette gjeld enten ein tenkjeskriv eller viseskriv, men vekta er ulik. Skilnaden viser godt om ein tenkjer på tenkjeskriving som det journalisten gjer når ho intervjuar, og viseskriving det ho gjer når ho forfattar artikkelen.

Ved tenkjeskriving kjem det noko inn gjennom sanseapparatet. Noko av dette vert lagra i hovudet, og noko vel ein å skrive ned, gjerne for å kunne hente fram det som er i hovudet. Det fører til ein distribuert kognisjon. Delar av tenkinga skjer i hovudet, og delar på papiret eller i datamaskina. Korleis ein vel å lagre informasjonenen er avhengig av kva verkty ein har. Ein skriv meir om ein har god penn og mykje papir, enn om ein har dårleg tusj og avgrensa plass, eller på ei datamaskin der det å “dekorere” i form av piler og teikningar er vanskelegare.

Ved viseskriving er det ikkje eigen tanke som er det primære, men mottakaren sin tanke. Då er det viktig å få ned tankane på ein måte som gjer at dei er lette å lese. I den prosessen er reformulering viktig. Når ein reformulerer, fører det til betre læring ved at ein reflekter over det ein har i hovudet. Reformulering er såleis ein viktig prosess, men vel så viktig er truleg rekonseptualiseringa. Medan reformuleinga handlar om å seie det same på ein betre måte, handlar rekoseptualisering om å endre omgrepa ein nyttar. Når eg starta på denne teksten, nytta eg læreskrive. Det tok ikkje lange tida før eg såg at det omgrepet ikkje var bra nok, og eg endte opp med tenkjeskriving.

På bakgrunn av det eg har skrive over, er der to typar lærdommar ein kan ta til seg om ein skal endre pedagogikken i klasserommet.

Den første gjeld tenkjeskriving. Her må ein legge til rette for auka refleksjon og rekonseptualisering. For å få til dette, må ein legge opp til å skilje fakta og refleksjonar. Det krev litt tilrettelegging – om ikkje anna enn i form av eit minutt no og då til refleksjon. I så fall bør studentane tipsast om å bruke tokolonenotat: Ei kolonne til fakta, ei kolonne til notatar. Eller: Ei kolonne til spontanlogg, ei kolonne til refleksjonslogg.

Det andre gjeld viseskriving. Viseskriving handlar om å vise nokon noko. Då må skriveoppgåva ha ein mottakar. Det må vere autentiske skriveoppgåver med autentiske mottakarar. Bloggen er eit godt eksempel her – men då må også evalueringsforma endrast. For det første må studentane vite at tekster som er gjennomarbeidde og reflekterande gir betre resultat (les karakter). For det andre må mappevurderinga vere noko meir enn mange små eksamenar. Pedagogikken bak mapper var collection-reflection-selection. Då må ein ha fleire små oppgåver, og at studentane vel kva av dei som går inn som grunnlag til eksamen.

Praksisnært

Eg har siste veka (som er mi første), fleire gongar høyrt at sosialarbeidarstudia må vere praksisnære. Sjølv om intensjonen i at noko skal vere praksisnært er god, er der eit ibuande problem i dette som ein må jobbe medvite for å unngå.

Sosialarbeidarstudia er profesjonsstudium, til liks med sjukepleiarutdanninga og lærarutdanninga. Eg har høyrt desse skildra som akademiserte yrkesskular. Dette er ei skildring som gir meining i mitt hovud, ikkje minst fordi det peikar på at studia ligg i spenningsfeltet mellom handverket og akademia.

Eg trur at tanken om at studiet skal vere praksisnært er ein kritikk mot at dei akademiske aspekta ved studiet har fått for stort fokus, og at handverket har tapt på det. Det treng ikkje vere slik. Det er ikkje ein motsetnad mellom akademisk og praksisnært, slik det er ein motsetnad mellom det abstrakte og det praksisnære.

Eg er ikkje sosialarbeidar; eg er lærar. I lærarutdanninga har innhaldet to hovudaspekt: 1)Kunnskap ein skal lære for å kunne lære den vekk og 2) danning i form av det å verte ein lærar med dei «rette» haldningane og verdiane. Sjølv om også sosialarbeidaren bedriv kunnskapsformidling, har den mindre vekt enn hos læraren. Studiet har såleis ein større danningsdel enn mi profesjonsutdanning, noko som kan gjere kravet om at studiet skal vere praksisnært enno farlegare enn i den profesjonmsutdanninga som eg har.

Eg opplever lærarar som svært praksisorienterte. Det som kan brukast i klasserommet er bra; lite anna er bra. Dette gjer vidareutdanning av lærarar utfordrande, men eg trur at det praksisnære kan gjere utdanning av sosialarbeidarar enno meir utfordrande.

Danning er ikkje praksisnært. Det handlar om å tenkje på andre måtar, og det krev refleksjon. Det er såleis noko av det minst praktiske ein kan tileigne seg. Det tek tid, og ein har ikkje kjensla av å ha lært noko. For det handlar ikkje om klare eller ikkje klare – det handlar om å bli ein annan.

Ein kan dannast gjennom praksisnære oppgåver – og ein kan dannast gjennom akademiske øvingar. Men ein vert ikkje danna av å lære sakshandsamingsreglar. Det er yrkesskulen. Og der skal vi ikkje vere – det meiner eg (kanskje fordi eg har blitt danna gjennom det akademiske systemet).