Måned: desember 2016

Kongnitiv interferens og endring

Eg er nettopp tilbake frå England og 70 mil med leigebil. Både der, og her, opplevde eg kognitiv interferens når eg køyrde. Denne opplevinga har merkeleg nok noko med sosialt arbeid å gjere….

Omgrepet interferens hentar eg frå fysikken, og er når to eller fleire bølgjer legg seg oppå kvarandre. Då kan ein få ei bølge som er høgre, lenger eller lågare.  Når ein bølgjetopp og ein bølgjedal legg seg over kvarandre, vil bølgjene jamne kvarandre ut. Det er altså tale om to signal som påverkar kvarandre. «They interfer with one another».

Å køyre bil på venstre side er eigentleg veldig enkelt. Ein kan stort sett berre gjere som dei andre, og om der ikkje er andre, så følgjer ein berre vegmerkinga. Men det er inntil noko uventa skjer. Då skjer det interferens. I Nottingham køyrde eg gjennom eit kryss og skulle svinge til høgre. Eg skulle altså ta ein yttersving. Samstundes som eg fekk grønt lys, fekk dei på andre sida av krysset grønt lys. Det hadde eg ikkje venta, og plutseleg var eg på veg inn i ein innersving. Då eg såg at det stod bilar der, gjekk det opp for meg at eg var på veg feil veg, og styrde retninga mi i retning av venstre felt igjen.

Det var altså to kognitive prosessar på gang i hjerna mi – ein automatisk og ein kontrollert (desse omgrepa er henta frå det som vert kalla «dual process theory«. Når eg vart overraska og svinga i ein innersving, då handla eg automatiks – men så slo den kognitive prosessen inn, og eg svinga mot yttersving igjen.

Tilbake i Noreg var eg på veg ut på E39 på ein praralellveg. Eg skulle altså snu 180grader. I Noreg skal eg til høgre for trafikkøya, medan eg i England skulle til ventre. Som korrekt er, følgde eg vegkanten og la meg inn til høgre for trafikkøya. Det var berre det at det er veldig ope der, og ganske mykje rom til høgre for bilen – altså var eg så lengt frå høgre vegkant at eg kunne ha køyrt på venstre side av vegen. Midt i svingen tenkte eg: dette er feil. Det var berre ein brøkdel av eit sekund, men tanken var der.

Det eg opplevde var med andre ord at tanken og dei automatiserte handlingsmønstera mine var i utakt og sa motstridande ting. Kva relevans har dette for sosialt arbeid?

For det første: Det er enkelt å gjere noko som del av ei gruppe. Ein kan berre følgje etter dei andre. Alstå berre køyre på venstre side, bak den andre bilen.

For det andre: Når ein kjem til uventa situasjonar, då slår den gamle kunnskapen inn. Når ein har utvikla eit handlingsmønster over tid, så vil det ligge der på eit instinktivt plan lenge. Utfordringa er å la den kontrollerte prosessen overskugge den automatiserte. Dette er kjernen i kognitiv terapi.

Poenget mitt er altså todelt:

  1. La den som skal endre handlingsmønster lære av andre
  2. Det er når ein opplever situasjonar som er «nye» i det nye handlingsmønsteret, at ein lett fell attende.

….og dette er vel nettopp det AA har erfart, når dei har det opplegget dei har…

Partnerdrap i sosialt arbeid

Eg var på ei førelesing i går, om partnerdrap i England. Førelesinga var basert på https://www.womensaid.org.uk/ sitt arbeid. I Noreg har VG gjort ein viktig jobb på dette området.

Det bur 50 millionar menneske i England, altså ti gongar så mange som i Noreg. Dei har omlag 150 partnerdrap i året, medan vi har 10 i året. Det tyder at vi er litt betre stilt enn England, men for den/dei det angår er eit drap eit drap, enten det er mange eller få i landet. Vi må anta at den menneskelege lidinga er lik, og tapet like stort.

Dei siste 15 åra er 135 kvinner drept av menn i Noreg, medan 15 menn er drepne av kvinnelege partnerar. Lidinga i einskildsakene må ein anta er lik – men som samfunnsproblem er det at menn drep kvinner større enn at kvinner drep menn.

Når menn drep kvinner, er det som oftast fordi dei kjenner seg svikne av desse kvinnene. Kvinnene vil eller har allereie forlate desse mennene, og hendingane framfor dette er ofte fulle av vald og overgrep. Det er såleis ofte tale om ein mann som ikkje klarer å handtere kjenslene sine på ein meiningsfull måte.

Då sit vi med to viktige oppgåver som samfunn. For det første må vi hjelpe menn å handtere kjenslene sine på ein betre måte enn gjennom vald, overgrep og drap. Dette må starte allereie i barnehagen. Den andre oppgåva er å støtte kvinner som vert usette for vald og overgrep.

Eg spurde førelesaren om kva ho meinte var viktig for å hjelpe kvinner. Ut frå hennar perspektiv var det to viktige oppgåver:

  • Stop blaming women
  • Keep your heart on duty in your job

Kvinner kjenner ofte ansvar for situasjonen dei er i. Det er difor viktig at ein ikkje gir henne skuld for det. Ein må vere tydeleg på kven som gjer feil her – og at det ikkje er kvinna. Når ein då skal ha hjartet med seg på jobb er det viktig at ein ikkje viser særleg mykje forståing – men at ein viser medkjensle. Det er det ho treng for å kome ut av ein destruktiv relasjon.