Doktorgradsgjevande institusjon
|
Disputasar 2017
|
Universitetet i Oslo
|
23
|
NTNU
|
14
|
Universitetet i Bergen
|
10
|
Menighetsfakultetet
|
4
|
NMBU
|
3
|
Universitetet i Stavanger
|
2
|
Arkitekt – og designhøgskolen
|
2
|
Oslo Met
|
2
|
Molde, Nord, NIH, UiA
|
4 (1 kvar)
|
I alt
|
64
|
Kva ligg bak valet av doktorgradsgjevande institusjon? Universitetet i Oslo og til dels Universitetet i Bergen ser ut til å ha sterk regional tiltrekningskraft. Av dei 23 som disputerte ved Universitetet i Oslo så kom 13 frå Oslomet, 4 frå Høgskolen i Sør-Øst Norge, 1 frå Østfold, 1 frå NIH og 1 frå Lillehammer. Altså kom 20 av dei 23 frå Austlandsområdet. Dei tre siste fordelte seg med 2 frå Høgskulen på Vestlandet og 1 frå Universitetet i Agder.
Universitetet i Bergen hadde fem ulike institusjonar representert i 2017: Høgskulen på Vestlandet (5), Volda (2), og ein kvar frå Oslomet, HSN og Innlandet. Om ein reknar Volda til Vestlandet så kom altså 7 av 10 av UiB frå Vestlandet.
Dette kan tyde på at godt tilgang til utdanning – i form av korte avstandar – er viktig også på ph.d.-nivå.
NTNU har i mindre grad eit regionalt tyngdepunkt. Dei 14 som disputerte i 2017 kom frå 8 ulike institusjonar spreidd over heile landet: Nord (3), Tromsø (2), HSN (2), HVL (2), Dronning Mauds Minde (2) og 1 frå NLA, HSN og Østfold.
Disputerer tilsette ved dei store universiteta andre stader i landet? I liten grad. Men i praksis er arbeidsmarknaden i dei tradisjonelle universitetsbyane slik at så godt som alle som får ei fagleg stilling har doktorgrad frå før. Det var ingen tilsette ved UiO eller UiB som disputerte ved andre norske institusjonar. Ein frå NTNU disputerte ved Høgskolen i Molde (logistikk). Fire frå Tromsø og tre frå Nord disputerte ved NTNU. Men med dei mange nye studiestadene med nyvunnen status som universitetsby: Som Ålesund, Narvik og Nesna, så vil det i mange år framover vere mange universitetstilsette utan doktorgrad.
I takt med at alle høgskular og universitet har utvikla sine doktorgradsprogram så skjer det ei interessant indre utvikling. Økonomisk sett blir det forventa at ein doktorerer på eigen institusjon for å beholde bonusmidlane internt. Og for nye institusjonar blir dette også lagt inn i kalkylen på om ein råd til å starte doktorgradsutdanning.
I Volda gjekk vi gjennom akkrediteringsprosessen i lag med Høgskolen i Molde i 2013-2014 og fekk akkreditert eit program som no heiter: «Helse- og sosialfag. Profesjonsutøving – vilkår og utvikling». Vi har kome opp i 20 ph.d.-studentar på fellesprogrammet, medan målet var å nå opp i dette talet i 2020. Så vi er to år på forskot, og er glade for det. Men eit doktorgradsløp kan føre til meir intern utveksling. Det vi erfarer ved Høgskulen i Volda er at fagmiljø, også utanfor helse- og sosialfag har orientert seg i retning av tematikkane i ph.d.-utdanninga. Så sjølv om berre har eitt program oppnår vi likevel til ein viss grad tverrfagleg samarbeid – heldigvis.
Alle doktorgradsprosjekt ved Høgskulen i Volda.
Det har vore fagleg viktig, men ikkje økonomisk lukrativt for oss å etablere eit nytt ph.d.-program. Økonomien er avhengig av at vi produserer – at stipendiatane og andre tilsette faktisk disputerer. Vi har altså lagt inn i langtidsbudsjettet at vi får litt inntekter frå eigen ph.d.-produksjon.
Denne utviklinga blir forsterka av at somme universitet har gjort det vanskelegare for ph.d.-studentar frå andre institusjonar å gjennomføre doktorgradsløp. Det kan skje ved å stille strengare krav om residensplikt – altså at ein faktisk må halde til på den doktorgradsgjevande insititusjonen til dømes eitt av dei tre åra på fulltid. Somme krev at all eller delar av publiseringa i samband med doktorgradsarbeidet vert kreditert doktorgradsgjevande institusjon. I sum kan dette føre til mindre samarbeid i sektoren og sterkare insentiv til å styre alle doktorgradsprosjekt inn mot eigen institusjon. Det er neppe ønskjeleg på alle område.
Høgskulane og dei nye og aller nyaste universiteta kjem til å arbeide vidare med sine doktorgradsprogram. Det kan vere ei fagleg utfordring om svært mange tilsette ved ein institusjon også har doktorert ved den same insitusjonen. Men med ca 2.000 tilsette utan doktorgrad og ein ph.d.-produksjon på ca 100 pr år trur eg det vil ta mange år før det blir eit vesentleg problem.
I mellomtida kjem høgskulane, dei nye universiteta og dei to aller nyaste universiteta til å utvide og utvikle sine ph.d.-program. God tilgang på utdanning er eit viktig utdanningspolitisk mål, og bør vere det også på ph.d.-nivå.
*) Nokre metodiske kommentarar: Det må takast mange atterhald i høve til desse tala. Tala ikkje kvalitetssikra for 2017, og DBH er i ferd med å gjennomføre det. Tala for kvar einskild høgskule også omfatte stipendiatar som kanskje har vore tilsett ved eit universitet og først fullfører doktorgraden etter at dei har fått tilsetting ved ein annan institusjon. Og utanlandske doktograder er ikkje med i oversynet i det heile.