Tale på sommaravslutning for Høgskulen i Volda, våren 2018 *)

Kjære alle tilsette og inviterte gjester!

Eg hadde tenkt å gje eit lite overblikk over det som har skjedd på ved og med Høgskulen i Volda det siste året, og å sjå litt framover. Dette er ei av få samkomer i løpet av eit kalenderår der så mange av oss er samla i lag, og då passar det godt også å bli samla om viktige sider i fellesskapet vårt av ca 350 tilsette, over 4.000 studentar og våre partnarar i Studentsamskipnaden, Statsbygg, Studentparlamentet og andre.

Nasjonale perspektiv

Kunnskapssektoren har fått ny minister i Iselin Nybø. Det blir spennande å sjå korleis ein ny minister frå eit anna parti enn den førre vil sette sitt preg på sektoren framover. Av tiltaka og idear som ho delvis har arva frå sin forgjengar så er det nok foretaksmodellen som er mest omtala. Og med god grunn. Eg trur vi i Volda har lite å hente på ein foretaksmodell og håper vi ikkje blir tvinga inn i eit forsøk. Vi har ikkje fått noko signal om at det kan skje. Men sjølv om berre eitt universitet startar forsøk med ein foretaksmodell, så vil det påverke dei andre høgskulane og universiteta også. Og i alle fall om det skulle bli NTNU som er landets største universitet. Så eg håper ministeren lyttar til dei kritiske røystene i sektoren – og ikkje går i gang med eksperiment på dette området.

Den såkalla strukturdebatten ser ikkje ut til å vere over, men den går inn i ein ny fase. Kunnskapsminister Iselin Nybø har i større grad gjennomføring av strukturreformen på sin agenda og er kanskje ikkje så oppteken av at Høgskulen i Volda på død og liv må bli ein del av ei større eining.

Høgskulestyret vårt har på si side lagt ein eigen plan for desse spørsmåla og vil våren 2019 kome med ei vurdering av kvar vi står og kvar vi skal gå. For korkje verda eller vi står stille sjølv om vi ikkje aktivt går i retning av ein fusjonspartnar.

Eg registrerer også at fusjonsprosessane no har bevega seg inn i evalueringsfasen. Gjennom oppslag i Khrono og Universitetsavisa har vi sett at dei tilsette ved «gamle» NTNU ikkje er så sikre på at det har vore fusjonsgevinstar å få enno. Det var kanskje tilfeldig, men førre fredag lyste Forskingsrådet ut prosjektmidlar for å evaluere strukturreformen.

Forskingsrådets utlysing.

Og det er kanskje litt artig for somme at eitt av temaene for evalueringa er «institusjonenes arbeid med å legge grunnlag for mer robuste forskningsgrupper og utdanninger.» Robust-begrepet lever vidare. Kanskje. Vi ser også at NOKUT har sett i gang evaluering av Høgskulen på Vestlandet, Høgskolen i Innlandet, Nord Universitet og Universitetet i SørAust-Noreg. Det handlar rett og slett om kvalitet hos dei nyfusjonerte.

Eit nytt tiltak som er innført i sektoren og som vi står midt oppe i i den siste pulja av statlege institusjonar er det som vert kalla utviklingsavtalar. Høgskulestyret har i to møte stadfesta at vi skal ha fire tema for utviklingsavtalar. Vidare har dei fire avdelingane fått i oppgåve å kome med framlegg til kva som skal vere mål og målsettingar med avtalane. Altså kvar skal vi vere om fire år på dei aktuelle områda.

Utviklingsavtale i sakspapira til høgskulestyret, 7. juni 2018.

Tema og fordeling mellom avdelingar er slik:

• ASH: Korleis utvikle fleire med toppkompetanse?
• AKF: Future skills – frampeik? – kunnskap for framtida. Men i vår eigen versjon.
• AMF: Medieutdanningane skal beholde og vidareutvikle sin posisjon
• AHL: Lærarutdanningane skal gjennomføre planane for den nye femåriga utdanninga – både når det gjeld fagleg innhald for studentar – men også på alle andre område.

Måla vi set oss i utviklingsavatalar må både vere vanskelege – og viktige. Innhaldet vil vi forhandle med Kunnskapsdepartementet om i haust og så blir det skrive inn i tildelingsbrevet for 2019. Og vi må rekne med å bli straffa på pungen om vi ikkje når måla vi set oss i utviklingsavtalen. Frå andre institusjonar har vi høyrt at departementet nyttar begrepet utviklingsKONTRAKT. Eg tykkjer ikkje det høyrest lovande ut.

Eit blikk på oss sjølve

Kva store hendingar har så skjedd internt på Høgskulen i Volda i studieåret 2017-2018?

Ei av dei vektigaste og viktigaste hendingane skjedde no i vår. Og det i form av 2,2 kilogram med ein heilskapleg og tilgjengeleg inngang til den nynorske skjønnlitteraturen. Jan Inge Sørbø har fått velfortent ros for boka Nynorsk litteraturhistorie, og eg vil slutte meg til gratulantane. Dette er eit viktig bidrag i ei tid då norsk fagspråk er under press og der over 90 prosent av alle norske forskingsartiklar blir skrivne på engelsk, og nesten ingen på nynorsk. Høgskulen i Volda er eit unntak på alle måtar i dette bildet. Vi har vore og skal også i framtida vere eit føredøme når det gjeld bruk av nynorsk. Eg er glad for at vi får konkurranse frå Høgskulen på Vestlandet. Og eg reknar med at språkleg kvalitet blir ein del av vårt internkontrollsystem når det blir utvikla vidare.

Undervisning og studentar

Vi ønskjer at Høgskulen i Volda skal ha eit godt og velfortent ry og rykte blant studentar – både noverande og framtidige. Her har det siste studieåret gjeve oss litt blanda drops. I fjor vår hadde vi sterk auke i søkinga i Samordna opptak. Og studentane ikkje berre søkte – dei møtte også opp i Volda, så hausten 2017 noterte vi oss for ny rekord i talet på registrerte studentar. Talet vi bør hugse er 4.184 studentar. Og når vi også våren 2018 har sterk auke i talet på søknader i Samordna opptak så er det ikkje utenkjeleg at det blir ny rekord også i 2018. Dette syner at våre studietilbod er ettertrakta og at vi er viktige for regionen. Men vi får diverre ikkje betre økonomi av å få fleire studentar. Kanskje tvert i mot.

Tala frå Studiebarometeret 2017 var direkte skuffande, og eg håper at diskusjonane både i fagmiljøa og med leiing, fagmiljø og studentar har gjeve gode inntak til korleis vi skal bli betre og få betre resultat for 2018. Eg vil særleg peike på at mange studentar ønskjer seg større medverknad i studiekvardagen, og eg håper det er noko fagmiljøa og alle andre tilsette er tydelege på at vi også ønskjer frå studentane. På alle nivå. Gjennom alle ledd i kvalitetsarbeidet. Studiekvalitet, resultat og også lærarar blir betre av å undervise studentar som er aktive og engasjerte i faget sitt. Eg håper difor studentane også både får høyre og sjå at medverknad er noko som går begge vegar.

Utviklingsprosjekt

Det største prosjektet høgskulen arbeider med er nybygget Sivert Aarflot-huset – der mediefaga skal flytte inn – men som er eit viktig hus for heile Høgskulen i Volda. I ein kritisk situasjon for norske media og for norske medieutdanningar er dette eit prosjekt som skal gjere at Volda også i framtida blir ein attraktiv høgskule for medieutdanning, utviklingsprosjekt for media og for medieforsking både i 2021, i 2031, i 2041 og så langt framover som det gir meining å sjå. Eg trur alle som er involvert i prosjektet er spente på alt som skal skje med prosjektet det næraste halvåret – det blir kritisk. Det handler om anbudsopning 6.september. Prisane på andre store byggeprosjekt i Møre og Romsdal gjer ikkje dette mindre spennande. Det handlar om ei ei eingongsløyving på 25 millionar kroner til inventar og teknisk utstyr. Dekan Audhild Gregoriusdotter Rotevatn er optimist etter godt lobbyarbeid i vår. Regjeringa skal godkjenne prosjektet som regjeringsnotat. Vi har snakka med fleire regjeringsmedlemmer som gjer at vi trur det bør gå.

Alle desse prosjekta krev stor intern samordning av oss, og det er eg sikker på at direktøren vil ta i vare på beste vis.

Det er likevel kontorarbeidsplassar til tilsette som har fått overskriftene lokalt og nasjonalt.

Om vi likar det eller ikkje så er vi underlagt eit nasjonalt regelverk som gir oss 23 kvadratmeter til rådvelde pr tilsett. Det skal også dekke møterom og andre fellesareal. Eg er svært spent på korleis dette blir løyst i anbudsrunden og i tilpassingsfasen. Dette vert uansett eit pilotprosjekt på Høgskulen i Volda.

I 2000 hadde vi 205 årsverk. Sidan har vi blitt veldig mange fleire. Då Synnøve Riste-huset stod ferdig i 2010 hadde vi 299 årsverk. I 2017 har vi kome opp i 326 årsverk. Dei mange nye tilsette vi har fått etter at Riste stod ferdig gjer at vi har kome langt i å fylle opp eit nytt kontorbygg av same storleik som Synnøve Riste.

Mange tilsette merkar det alt i dag ved at dei delvis er plasserte i felles arbeidsrom – og delvis sjølve har organisert seg slik. Men dette er nytt for oss, og vi er nok i ein lærefase. Eg trur at vi om 5-10 år må til med meir nybygging for å få arbeidsplassar til alle tilsette og betre lokale for studentar – stikkordet er først og fremst grupperom.

I fellesadministrasjonen er direktør Karen Lomeland Jacobsen i ferd med å beslutte ein ny organisasjonsstruktur – ny kontorinndeling. Når det er bestemt vil det bli ombyggingar i tredje etasje. Det vil bli brukt midlar frå avsetningane i fellesadministrasjonen for å betale for desse ombyggingane. Rektoratet og direktør har klart og tydeleg oppfatta at somme av dei som er kritiske til å dele kontor eller ha fellesrom med andre oppmodar leiinga til å gå føre med eit godt eksempel. Og det kjem vi til å gjere i løpet av hausten 2018 eller våren 2019.

Interne utgreiingar: Avdelingsstruktur og budsjettmodell

Vi har gjennomført svært arbeidskrevjande interne utgreiingar i 2017-2018. Og då tenkjer eg særleg på arbeidet i dei to gruppene som har evaluert budsjettmodellen og avdelingsstrukturen. Dei har gjort grunnlagsarbeid som er viktig for HVO i eit tiårs-perspektiv. Såpass sjeldan er det vi ser på desse spørsmåla. Og slik bør det også vere etter mi meining.

På eit overordna plan har resultatet blitt at vi held fram både med den same budsjettmodellen og med den same avdelingsstrukturen. Det betyr ikkje at vi ikkje endrar oss og tilpassar oss. Men eg håper vi no er sikrare på at vala vi har gjort er godt forankra – sjølv om ikkje alltid gjer store endringar.

Gruppa som skulle evaluere avdelingsstrukturen gjorde etter mi meining ein god jobb og ska ha takk for innsatsen, og då særleg utvalsleiar Roar Amdam. Gruppa tilrådde at høgskulen sende på høyring ein modell med to avdelingar og ein modell med tre avdelingar. Dette har vorte gjort og det kom fram at det var ulike synspunkt på kva som var best å gjere for Høgskulen i Volda. I prosessen kom det også fram vurderingar og bekymringar som i all hovudsak handla om dei to minste avdelingane – først og fremst av økonomisk og administrativt slag. Desse må følgjast opp i åra framover. Resultatet blei som kjent at på høgskulestyret samrøystes vedtok å halde fram med dagens struktur med fire avdelingar. Eg er glad for at det vart eit samrøystes vedtak i denne saka, og at vi dermed kan gå vidare med faste og kjende organisatoriske rammer dei neste åra.

Odd Helge Mjellem Tonheim leia arbeidet med evaluering av budsjettmodellen. Fleire har kommentert at det var ein godt skriven og lett tilgjengeleg rapport når tematikken var budsjett. Utvalet kom der med sine vurderingar av ei rekkje små og store spørsmål i budsjettmodellen – og var på ei intern høyring organisasjonen. Også denne saka var oppe i høgskulestyremøtet 7. juni. Styret røysta der over ei rekkje einskildpunkt der det var lagt fram ulike framlegg, men kom i mål og fekk vedtatt ein revidert budsjettmodell. Vi har dei same overordna retningslinene som tidlegare. Dei går kort sagt ut på at vi også internt brukar Kunnskapsdepartementets reknemåtar i neddelinga til avdelingar og fellesadministrasjon. Og vi ser at til dømes Høgskulen på Vestlandet har gjort det same etter fusjonen.

Den største einskildendringa handlar potensielt sett om at det vert sett tak på avsetningane frå 2020. Eg håper og trur at avdelingane som har store avsetningar kan nytte dei til fagleg utvikling. Eg kan elles fortelje at somme UH-institusjonar har fått klar beskjed frå Kunnskapsdepartementet at no er avsetningane for store. Så vi er vonleg føre var.

Pedagogisk basiskompetanse og meritering av undervisning

Men vi er ikkje heilt ferdig med store interne utgreiingsarbeid. For den einskilde fagtilsette er det kanskje arbeidet til gruppa Odd Ragnar Hunnes leiar som er nærast kvardagen: Nærast undervisning, utvikling og forsking. Arbeidsgruppa skal arbeide både med meritering av undervisning og pedagogisk basiskompetanse skal drøftast. Tankegangen er at det må vere ein samanheng mellom den pedagogiske basiskompetansen vi vil kreve av oss sjølve og andre – og at meritering av undervisning må byggje vidare på denne basisen.

Det såkalla Underdal-utvalet har kome med eit framlegg til ny stillingsstruktur i vår sektor. Det kunne først virke som at utvalet ville ta livet av dosenttittelen – men slik fleire av oss les utvalets arbeid så kan det breie kompetansegrunnlaget for dosentar også bli med inn i den nye stillingsstrukturen. Det skal altså også i framtida gå an å byggje ein karriere – eller få anerkjent – ein undervisningsfokusert praksis. Arbeidet blir leia av dekan Odd Ragnar Hunnes, og eg er sikker på at det vil bli eit godt resultat.

Hausten 2018 har direktøren varsla at det er på tide å ta opp att Campusutvikling. Vi bør ha eit nytt prosjekt, rett og slett fordi både vi og ikkje minst omgjevnadene våre endrar seg. Og då tenkjer eg både på dei mange store endringane i det fysiske landskapet rundt oss: Øyra skule, Volda Campus Arena, Sivert-huset, Nye studentheimar, Kunnskapsparken og ikkje minst tunnelen til Ørsta – som har namnet Voldatunnelen. Desse utomhusendringane kallar Statens Vegvesen for bymessige utfordringar. Det blir trangt på og rundt oss no. Vala vi gjer i dag og i morgon må vil leve med i 50-100 år.

Andre tiltak vil også kome – vi er i endring. Vi skal få ein plan for digitalisering. Vi skal ha studentombod. Og studentane har endra namn på studenttinget til Studentparlamentet. Ting skjer!

Ein millimeter

Avslutningsvis så vil eg gjenta noko eg sa tidlegare: Det trengst ikkje alltid store ytre endringar. Kanskje er det like effektiv og ønskjeleg å gjennomføre mange og små endringar og forbetringar?

Eller som Anne Grete Preus sa det:

Av og til, av og til er en millimeter nok
Lavt og lite har mere kraft enn mye, fullt og nok
Av og til, av og til er en millimeter nok

Men: Vi må alle passe på at det er ein millimeter i rett retning!

*) Rektor brukar å halde tale på ei felles sommaravslutning for alle tilsette på Høgskulen i Volda. I 2018 var sommaravslutning og tale halde 18. juni. Manuset til talen her er litt lenger enn det som vart framført munnleg på avslutninga – talen vart litt kutta for at den ikkje skulle bli for lang.